21 marca 1768 roku, urodził się Jean-Baptiste Fourier, francuski fizyk i matematyk. Zajmował się badaniem przewodnictwa cieplnego, gdzie sformułował fundamentalne równanie opisujące to zjawisko. W tym celu wprowadził pewien szereg, który umożliwiał zapisanie funkcji okresowej jako kombinacji funkcji trygonometrycznych. Jak się okazało, szereg ten, nazwany od jego nazwiska, okazał się tak przydatny, że zapoczątkował tzw. analizę fourierowską, która wpłynęła znacząco na rozwój akustyki, teorii sygnałów, informatykę czy fizykę kwantową. Jego nazwisko możemy także spotkać w nazwie transformaty Fouriera, która jest w praktyce wykorzystywana np. w spektroskopii podczerwieni, a także w metodzie Fouriera-Motzkina używanej do stopniowej redukcji zmiennych tak, aby otrzymać jedną zmienną zależną czyli trywialny układ równań ;-)

19 marca 1900 roku, urodził się Jean Frédéric Joliot, francuski fizyk, znany bardziej jako Frédéric Joliot-Curie. Zaczął pracować w Instytucie Radowym jako asystent Marii Skłodowskiej-Curie i jakoś tak wyszło, że już po roku był mężem jej córki – Ireny ;-) Z tego też powodu oboje zmienili nazwisko na Joliot-Curie. I na tym historia dopiero się zaczyna, bo małżeństwo zaczęło zajmować się badaniem promieniotwórczości, a Frédéric później także zagadnieniami związanymi z reakcją łańcuchową. Jako pierwsi zaobserwowali kreację par elektron-pozyton z fotonów. Mało brakowało, aby również odkryli neutron, jednak ich badania znacząco się przyczyniły do odkrycia tej cząstki przez Jamesa Chadwicka. Największe osiągnięcie to jednak odkrycie sztucznej promieniotwórczości – jako pierwszym udało się otrzymać nowe radioizotopy poprzez bombardowanie innych nuklidów cząstkami, za co w 1935 roku małżeństwo Joliot-Curie otrzymało Nagrodę Nobla z chemii.

17 marca 1909 roku, urodził się Marian Danysz, polski fizyk. Zajmował się głównie fizyką jądrową i doświadczalną. Jest współtwórcą warszawskiego ośrodka badań cząstek elementarnych. Wraz z Jerzym Pniewskim, w 1952 roku, odkrył hiperjądra, czyli takie nuklidy, które zawierają co najmniej jeden hiperon. Udowodnili w ten sposób, że jądro atomowe nie musi składać się tylko z protonów i neutronów. Za to odkrycie nasi badacze byli kilkukrotnie zgłaszani do Komitetu Noblowskiego, niestety bez skutku.

Funfact:


14 marca 1879 roku, urodził się Albert Einstein, niemiecki fizyk. Tak jest, ten sam, którego teksty znajdziecie w motywacyjnych memach mimo, że w większości nie jest ich autorem ;-) Zanim jednak został internetowym kołczem, wywrócił do góry nogami nasze spojrzenie na czas i przestrzeń. Jest twórcą Szczególnej Teorii Względności, dzięki której wiemy, że czas nie jest absolutny, a równoczesność zdarzeń zależy od obserwatora. Opracowana przez niego Ogólna Teoria Względności pokazała, że należy patrzeć na grawitację jako na efekt zakrzywienia czasoprzestrzeni. Z kolei sformułowana przez niego równoważność masy i energii (słynne E=mc²) pozwoliła poznać i uwolnić ogromną energię uwięzioną w mikroświecie. Chociaż dorobek ten jest materiałem na kilka Nagród Nobla, to jednak Einstein otrzymał to wyróżnienie w 1921 roku za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego, wykorzystując do tego koncepcję kwantów światła (nazwę foton zaproponowano dopiero w 1926 r). Na swoim koncie ma również wyjaśnienie ruchów Browna, a także zainicjowanie (słynnym listem do prezydenta Franklina Roosevelta) amerykańskiego programu budowy bomby atomowej. Ze względu na swoje żydowskie korzenie, miał także propozycje zostania prezydentem Izraela, jednak odmówił.

Ciekawostka jest też taka, że urodziny Einsteina przypadają w dzień liczby π ;-)

22 lutego 1857 roku, urodził się Heinrich Hertz, niemiecki fizyk. Jako pierwszy zademonstrował wytwarzanie i detekcję fal elektromagnetycznych (oscylator Hertza). Zauważył, również że światło widzialne i fale elektromagnetyczne są tożsame, potwierdzając teorię Jamesa Clerka Maxwella unifikującą elektryczność z magnetyzmem. Hertz ma również swój wkład w badaniu efektu fotoelektrycznego - zauważył, że oświetlając promieniowaniem ultrafioletowym naładowaną elektrycznie powierzchnię, ta szybciej traci swój ładunek. W mechanice teoretycznej można go również spotkać w zasadzie najmniejszej krzywizny Hertza.
Na jego cześć nazwano jednostkę częstotliwości.

19 lutego 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik, polski astronom, matematyk i lekarz. Jego dzieło „De revolutionibus orbium coelestium" (O obrotach sfer niebieskich), w którym rozpowszechnił model heliocentryczny, rozkręciło rewolucję naukową i światopoglądową (nie bez powodu nazywaną przewrotem kopernikańskim). Chociaż sam pogląd, że Słońce jest w centrum pojawił się już w starożytności, to Kopernik przeprowadził masę obserwacji i obliczeń tworząc syntetyczną wersję tego modelu (trzeba też przyznać że wymagał uzupełnień – kształt orbit wykazał Johannes Kepler). Jednak to nie wszystko czym może pochwalić się nasz rodak. Do ekonomii wprowadził tzw. prawo Kopernika-Greshama dotyczące obiegu pieniądza. W geometrii możemy spotkać go w twierdzeniu Kopernika opisującym ruch punktu w małym okręgu poruszającym się wewnątrz większego.

Trzeba też sprostować pewną miejską legendę, którą możecie czasem spotkać w różnych serwisach, o tym że Kopernik jest także wynalazcą kanapki, zalecając smarowanie chleba masłem – to jest fejk ;-)

PS Od 2020 roku, 19 lutego obchodzimy także Dzień Nauki Polskiej ;-)

15 lutego 1564 roku, urodził się Galileo Galilei, znany większości w Polsce jako Galileusz. Zajmował się tak wieloma rzeczami, że najuczciwiej będzie napisać po prostu włoski naukowiec, który właściwie stworzył nowożytną fizykę i nowoczesną metodę naukową. Przede wszystkim odrzucił starożytne autorytety i wyższość „dowodu filozoficznego" stawiając wynik doświadczalny na pierwszym miejscu. Obalił twierdzenie, że naturalnym stanem ciała jest tylko spoczynek, odkrywając przy tym bezwładność. Wykazał, że na spadające ciała działa to samo przyspieszenie i to nie masa determinuje, co spadnie pierwsze, lecz opór ruchu. Ważnym wnioskiem z jego badań było stwierdzenie, że w przypadku braku tarcia i sił zewnętrznych, ciało będzie poruszało się niezmiennie ze stałą prędkością. Jego liczne obserwacje i doświadczenia dały podwaliny pod kinematykę i dynamikę. Jako jeden z pierwszych zaczął używać teleskopu do obserwacji astronomicznych, odkrywając przy tym fazy Wenus, cztery największe księżyce Jowisza (nazywane księżycami galileuszowymi). Jako pierwszy odkrył też plamy na Słońcu oraz zaobserwował pierścienie Saturna (chociaż ze względu na słaby sprzęt, nie potrafił tego poprawnie zinterpretować). Stwierdził również występowanie gór na Księżycu. Był gorącym zwolennikiem heliocentryzmu, napisał także pierwszą popularnonaukową publikację na ten temat – „Dialog o dwu najważniejszych układach świata", w której stosując metodę „pozdro dla kumatych" oberwało się ówczesnemu papieżowi Urbanowi VIII na tyle, że książka została zakazana ;-) Badając ruch harmoniczny, Galileusz odkrył, że okres drgań nie jest zależny od amplitudy i masy wahadła. Stało się to podstawą do późniejszego wynalezienia zegara wahadłowego przez Christiaana Huygensa. Galileusz miał smykałkę do wynalazków i modyfikowania sprzętu – zauważając zależność pomiędzy gęstością cieczy a temperaturą skonstruował termometr, ulepszył kompas, a także przerobił teleskop na mikroskop.
Na jego część nazwano wystrzeloną w 1989 roku sondę kosmiczną dedykowaną badaniom Jowisza. Także prosty teleskop refrakcyjny nazywany jest galileoskopem ;-)