"Bitwa pod Grunwaldem to jeden z najważniejszych obrazów olejnych Jana Matejki namalowany w latach 1872–1878. W 1878 został wystawiony w pałacu Wielopolskich w Krakowie, od 1902 w zbiorach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Był darem społeczeństwa Królestwa Polskiego. a od 1945 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Tworząc swój obraz Matejko czerpał głównie z kronik Jana Długosza, który podobno oparł je na relacjach swojego ojca – bezpośredniego uczestnika bitwy. Jest to opis emocjonalny i w wielu punktach odbiegający od współczesnej wiedzy, jaką mamy o jej przebiegu. Nie umniejsza to jednak wartości artystycznej samego obrazu oraz niesamowitej precyzji w przestawieniu wybranych postaci, nawet jeśli ich uzbrojenie nie pochodziło z czasów samej bitwy. Wszystkie te rozbieżności oraz pozorne sprzeczności mają swoje powody, które od wielu lat są badane przez pasjonatów twórczości Matejki. Obraz ten posiada swój kod, do którego postaramy się tutaj odnaleźć klucz. Nastręcza to wiele trudności, stąd do dzisiaj nie ma pełnej zgody co do pewnych szczegółów. Oprócz samej wiedzy co do przebiegu bitwy trzeba uwzględnić opis Długosza oraz sam kontekst miejsca i czasu życia artysty. Jedną z kluczowych postaci jest  rozmodlona postać św. Stanisława (nr 2) – patrona Polski, który w czasie bitwy miał się ukazać rycerstwu na niebie

„Nadto krążyło opowiadanie pewnych żołnierzy z wojska krzyżackiego powtarzane z namysłem i nie zaczerpnięte z plotek, ale całkowicie pewne, że nazajutrz przez cały czas trwania bitwy widzieli nad wojskiem polskim czcigodną postać ubraną w szaty biskupie, która udzielała walczącym Polakom błogosławieństwa, ustawicznie dodawała im sił i obiecywała im pewne zwycięstwo. Ogłoszono to za wróżbę, która zapowiadała niewątpliwe przyszłe zwycięstwo króla”.

Tak pisał kronikarz Jan Długosz w „Rocznikach czyli Kronikach sławnego Królestwa Polskiego”. Opisanym tu biskupem miał być św. Stanisław. Idąc za Długoszem, Jan Matejko umieścił go na swoim obrazie bitwy pod Grunwaldem."


Link;
https://portalwarszawski.com.pl/2024/07/15/aktualnosci/tylko-u-nas-muzeum-narodowe-z-ikonicznego-obrazu-matejki-usunelo-postac-sw-szczepana/