Chas S. Clifton, autor "Encyklopedii herezji i heretyków", o mitraizmie pisze: "powszechnie uznawany był za jednego z głównych rywali chrześcijaństwa w czasach Cesarstwa Rzymskiego; wraz z kultem Sol Invictus dostarczył chrześcijaństwu symboli i praktyk, które pozostały do dzisiaj. Z powodu obrzędu podobnego do chrztu oraz wspólnego posiłku wtajemniczonych, przypominającego chrześcijańską Eucharystię, część wczesnych chrześcijan widziała w mitraizmie zagrożenie". Rzeczywiście - nawet pobieżna analiza obydwu systemów wierzeń pokazuje, jak wiele elementów jest im wspólnych. I choć to samo powiedzieć można o wielu innych wierzeniach początku naszej ery, to właśnie mitraizm wydaje się być religią, z której chrześcijaństwo zaczerpnęło najwięcej.

Początki mitraizmu datuje się na III wiek p.n.e. Popularny szczególnie wśród biedoty, żołnierzy i ludzi, spędzających życie na wędrówce (handlarzy, kupców itd.) Mitra znany był jako Sol Invictus - niezwyciężony bóg słońca. Bóstwo solarne początkowo patronowało religii urzędowej Sassanidów, z czasem zasięg jego oddziaływania i obrzędowość ulegały rozwinięciu. Ostatecznie mitraizm dał początek zaratusztranizmowi, a sam Mitra postrzegany zaczął być jako bóg ludu, sprawiedliwości, zgody i przyjaźni.

Początki mitycznego życia Mitry wywodzone są ze skały Petra Genetrix, będącej jego ojcem i matką jednocześnie. Heroiczna siła boga pozwoliła zwyciężyć mu Prabyka - niewiarygodnie silne stworzenie, uosabiające nieokiełznaną moc natury. Oficjalnie do wierzeń rzymskich Mitra trafił w 307 roku, ustanowiony jako jeden z bogów państwowych.

Świętym dniem Mitry jako bóstwa solarnego była oczywiście niedziela - dzień słońca. Zwierzęciem mu poświęconym był byk, a dwa główne święta obchodzone były w terminach, doskonale znanych współczesnym chrześcijanom: w dzień urodzin bóstwa (przesilenie zimowe - ok. 25 grudnia), oraz w rocznicę jego śmierci i zmartwychwstania (dzień wiosennego zrównania dnia z nocą). Śmierć Mitry przez ukrzyżowanie poprzedza ostatnia jego uczta z uczniami. Bóg zmartwychwstaje w pierwszy dzień po święcie paschy, a do swoich uczniów zwraca się słowami: idźcie i nauczajcie narody.

Fundamentem wiary w boga słońca była nieśmiertelność duszy, o którą nieustannie walczą dwa żywioły: dobro, uosabiane przez Ahuramazdę, oraz zło, symbolizowane przez Erywan. Wszystkich wyznawców Mitry obowiązywały rytuały inicjacji, analogiczne do znanych z chrześcijaństwa chrztu i komunii. Wyznawano kodeks moralny, składający się z dziesięciu zasad podstawowych, przypominających częściowo chrześcijańskie 10 przykazań wiary. Wiernych łączyła wspólnie przeżywana liturgia oraz ofiara odkupicielska, składana z byka (echa rytuału do dziś zachowały się w hiszpańskiej corridzie). Symbolizująca zbawienie wszystkich ludzi ofiara podczas obrzędu zostawała - niczym chrześcijańskie wino i opłatek - dzielona między wiernych i zjadana