Dzidki, zapewne co najmniej części z Was obiło się o uszy miano jednego ze sławniejszych piratów ze Złotego Wieku Piractwa przypadającego na lata 1650-1730. Szczególnie znany jest ze swojego miłosnego trójkąta z dwoma owianymi złą sławą piratkami – Anne Bonny i Mary Read. Co ciekawe, był podobno także inspiracją do stworzenia postaci Jacka Sparrowa z serii filmów „Piraci z Karaibów” ze względu na swoją charyzmatyczną, aczkolwiek zawadiacką naturę, nieposkromione zamiłowanie do alkoholu i niemałego pecha, z którego objęć jakimś cudem wyślizgiwał się przez pewien czas. Do tego był strasznym bawidamkiem. Jego postać pojawiała się również w wielu filmach, grze Assasins Creed oraz anime One Piece. To niezwykle ciekawy piracki kapitan, którego ksywka „Calico Jack” wzięła się z jego zamiłowania do bawełnianych ubrań perkalowych (tutaj warto podkreślić, że Jack jest zdrobnieniem od imienia John). Stacjonował on głównie na Kubie oraz Bahamach, gdzie mieściła się Piracka Republika. Był również jedną z istotniejszych postaci na Nassau, a także następcą Charlesa Vane’a, którego przez jakiś czas ścigał sam Czarnobrody. Ale od początku.

John Rackham, czyli Calico Jack – Wczesne lata pirackiej kariery

John Rackham urodził się 26 grudnia 1682 roku w Wielkiej Brytanii, jednak miejscowość jego narodzin nie jest znana. Pierwsze dokładniejsze wzmianki pojawiają się dopiero w 1718 roku, kiedy pełnił rolę kwatermistrza okrętu „Ranger” należącego do kapitana Charlesa Vane’a i rabując statki na Karaibach oraz wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej. Już od wtedy dokumentowane były jego akty piractwa i nie jest znana jego przeszłość sprzed służby na pokładzie statku Vane’a. Niektórzy podejrzewają, że mógł być piratem już od młodych lat pełniąc mało znaczące funkcje na okrętach morskich rabusiów. Już wtedy wraz ze swoim kapitanem stacjonował na Nassau (wyspa New Providence, Bahamy), które było pełnoprawną piracką republiką już od 1713 roku. Założycielami Republiki Piratów na Nassau byli Benjamin Hornigold, Henry Jennings, Edward Teach (znany jako Czarnobrody) oraz Charles Vane, któremu właśnie służył Calico Jack. Warto wspomnieć, że rok 1718, z którego pochodzi pierwsza oficjalna wzmianka o Johnie Rackhamie jest również tym samym, w którym Nassau przestaje funkcjonować jako Republika Piratów za sprawą gubernatora Woodesa Rogersa.

Początkowo Calico Jack był członkiem załogi pod dowództwem Charlesa Vane’a i uczestniczył w obrabowaniu kilku statków poza Nowym Jorkiem. W sierpniu 1718 roku Vane odmówił przyjęcia królewskiego ułaskawienia na Bahamach i wystrzelił ze swoich armat w statek gubernatora Woodesa Rogersa, gdy on i Jack Rackham uciekli z portu i dotarli na otwarte morze. Charles Vane był znany jako okrutny kapitan piratów, który wymierzał kary, takie jak przeciąganie pod kilem i spotkał się z oskarżeniami o niesprawiedliwy podział łupów między swoją załogę.

Wracając natknęli się na dobrze uzbrojoną francuską fregatę w Przejściu Nawietrznym między Kubą a Hispaniolą, która była aż dwukrotnie większa od „Rangera”. Ujrzawszy piratów, okręt nieprzyjaciela ruszył za nimi w pościg, co sprawiło, że Charles Vane wydał rozkaz odwrotu. I to właśnie tutaj po raz pierwszy zabłysnął Jack Rackham, który zakwestionował rozkaz kapitana i zaproponował walkę z okrętem wroga podając za powód potencjalne bogactwa, które mogły znajdować się na jego pokładzie, a także możliwość pozyskania aż dwukrotnie większego, wytrzymalszego i lepiej wyposażonego statku, który dałby im przewagę na morzu podczas przyszłych rabunków. Kapitan Vane zalecał ostrożność i podkreślił, że jego decyzja jest niepodważalna pomimo uzyskania małej ilości głosów za swoim rozwiązaniem (tylko 15 z 91,  pozostałe 76 było za propozycją Calico Jacka). Ze względu na decyzję kapitana, załoga była zmuszona uciec przed okrętem wojennym i się schować.

Podobno kolejnego dnia odbyło się głosowanie, które doprowadziło do odwołania Vane’a ze stanowiska kapitana, a sam pirat został okrzyknięty tchórzem. Na nowego został wybrany Calico Jack, niezwykle charyzmatyczny pirat, który od dawna miał wielu zwolenników i cieszył się uznaniem załogi Charlesa Vane’a, nawet będąc tylko kwatermistrzem (wzmianka o demokracji wśród piratów znajduje się w jednym podrozdziale dzidki o Złotym Wieku Piractwa). W akcie dobroci kapitan Jack Rackham podarował Charlesowi Vane’owi i jego 15 zwolennikom jeden z mniejszych statków floty, a także zaopatrzył w przyzwoitą ilość amunicji oraz innych dóbr, które miały umożliwić przetrwanie na morzu przez jakiś czas w przypadku braku szczęścia podczas napaści na inne okręty. Ten akt spowodował nie tylko to, że został w pokojowych stosunkach z byłym kapitanem „Rangera”, ale również wzrósł szacunek do jego osoby wśród członków załogi. Podejrzewa się również, że nie chodziło jedynie o tchórzostwo Vane’a, ale również to, że Calico Jack nie chciał dzielić się alkoholem znajdującym się na pokładzie statku (chociaż to jedynie tylko jedna z legend, która opiewa ogromne pijaństwo Rackhama). Po jakimś czasie statek Charlesa Vane’a rozbił się na bezludnej wyspie, z której po jakimś czasie został uratowany i nieświadomie zabrany do więzienia, po czym powieszony za akty piractwa.

Kapitan Calico Jack

Jego kariera jako kapitana pirackiego okrętu była dosyć krótka – niedługo po zostaniu kapitanem zajął się rabunkiem niewielkich okrętów u wybrzeży Nowego Jorku, na Wyspach Podwietrznych, Kanale Jamajskim i Windward Passage. Flaga Jolly Roger Rackhama, używana do ostrzegania ofiar, by poddały się bez oporu przedstawiała białą czaszkę z dwoma skrzyżowanymi kordelasami na czarnym tle, co miało być przeciwieństwem okrucieństwa, jakiego dopuszczał się Charles Vane.

Po schwytaniu posiadającego bogaty ładunek jamajskiego statku „Kingston”, Jack uczynił z niego swój okręt flagowy, jednak nazwy nie zmienił. To właśnie na jego pokładzie udał się wraz z załogą do wybrzeży Indii Zachodnich, uprzednio zabierając ze sobą parę większych okrętów z New Providence. Prawdopodobnie było to spowodowane wzmożonym ściganiem pirackich okrętów po rozwiązaniu republiki na Nassau. Jako ciekawostkę należy tutaj dodać, że przezwisko Rackhama brzmiało „Calico Jack” ze względu na jego preferencje do zwykłych, bawełnianych ubrań perkalowych pochodzących z Kalkuty w Indiach, które nosił zamiast jedwabiu i aksamitu preferowanych przez innych pirackich kapitanów.

Niewiele później statek „Kingston” znalazł się na celowniku Port Royal, gdzie oburzeni kupcy wyposażyli łowców nagród, by wyruszyli za pirackim okrętem dowodzonym przez Calico Jacka. Dogonili go w lutym 1719 roku, kiedy „Kingston” wraz z innymi statkami pozyskanymi na New Providence były zakotwiczone na Isla de los Pinõs u wybrzeży Kuby. Kapitan John Rackham i większość jego ludzi byli w tym czasie na lądzie, unikając schwytania, ukrywając się w lesie, ale ich statek wraz ze wszystkimi łupami zostały zabrane przez łowców nagród. Pozostały jedynie okręty z New Providence.

Powrót Rackhama na Nassau i królewskie ułaskawienie

Na samo Nassau Calico Jack wrócił dopiero w 1719 roku, gdy ogłoszono ogólną amnestię dla piratów. Chciał on uzyskać królewskie ułaskawienie wydawane przez gubernatora Woodesa Rogersa. Jednak okazało się, że gubernatora nie było na miejscu, gdyż udał się na Bahamy w celu poskromienia piratów dokonujących rabunków na brytyjskich statkach. Po powrocie Rogersa poprosił o królewskie ułaskawienie, twierdząc, że Vane zmusił ich do zostania piratami. Rogers nienawidził Charlesa Vane'a za incydent z armatą, ale postanowił im uwierzyć. Rackham przyjął ułaskawienie brytyjskiego króla i przeniósł się do New Providence, gdzie poznał Irlandkę, Anne Bonny, która była wówczas żoną Jamesa Bonny'ego. Sama Anne spotkała Rackhama w pirackiej przystani na wyspie Providence na Bahamach około maja 1719 roku. Zostali kochankami, gdy Rackham spędzał wolny czas na brzegu. Rackham opisał swoje podejście do kradzieży serca Bonny jako nieróżniące się od jego strategii przechwytywania statku na morzu. Jego czas jako uczciwego obywatela nie trwał jednak długo, gdyż zakochanemu byłemu pirackiemu kapitanowi sodówka uderzyła do głowy i postanowił uciec wraz ze swoją kochanką.

Powrót Calico Jacka do piractwa

Anne Bonny uciekła od męża razem z nowym kochankiem i została piratką dołączając do niego w trakcie kradzieży brytyjskiego slupu „William” zakotwiczonego w New Providence w sierpniu 1720, aby uciec i cieszyć się życiem pełnym wolności we dwoje. Od tego momentu Calico Jack powrócił do aktów piractwa. Sam „William” wyposażony był w cztery duże armaty, dwa małe działka obrotowe i mnóstwo amunicji. 5 września gubernator Rogers wydał nakaz aresztowania kapitana Calico Jacka. Rackham i Bonny wraz z załogą liczącą mniej, niż 20 ludzi i ograniczoną liczbą schwytań, byli piratami stosunkowo drobnymi. Nie pozyskiwali żadnych dużych łupów, a niektóre z ich ofiar stanowiły zwykłe łodzie rybackie. Zabierane łupy były zwykle ładunkami, takimi jak tytoń, orzechy kokosowe, papryka i cukier, które sprzedawano handlarzom w pirackich rajach. Przynajmniej Rackham i jego załoga nie mieli reputacji owianej nadmierną przemocą czy złym traktowaniem pojmanych jeńców. Na przykład statek handlowy Madery został zwrócony jego kapitanowi, gdy Calico Jack zgarnął żądany łup. Mieszana załoga piratów dowodzona przez Calico zdołała tymczasowo wymknąć się władzom i splądrowała statki handlowe na wodach wokół Bahamów oraz szeroki łuk szlaków żeglugowych od Bermudów po Hispaniolę.

Hulaj dusza, piekła nie ma!

Po jednym schwytaniu kolejnej niewielkiej łodzi, do pirackiej załogi Rackhama dołączyła kolejna kobieta, Mary Read, która była wówczas przebrana za mężczyznę. Zarówno Bonny, jak i Read, przebierały się za marynarzy podczas bitwy i walczyły pistoletami. Załoga Rackhama z pewnością tworzyła niezwykłą bandę renegatów w czasach, gdy kobiety na morzu były prawdziwą rzadkością. Rzeczywiście, wielu kapitanów piratów stworzyło artykuły, które surowo zabraniały kobietom i młodym chłopcom przebywania na pokładzie ich statków (jak chociażby wspomniany przeze mnie w innej dzidce Bartholomew Roberts), aby uniknąć wszelkich sprzeczek o przysługi seksualne lub posądzenia o gwałty. Jak zauważa historyk Jan Rogoziński, w przypadku Bonny i Read piraci tolerowali kobiety, ponieważ były dostępne dla wszystkich z małej załogi Rackhama – a mówiąc prościej: prostytuowały się dla zwiększenia swoich zysków. Tutaj niektórzy historycy wspominają, że sam Calico Jack miał luźne podejście do zabaw łóżkowych, a jego związek z Anne Bonny stał się otwarty, kiedy do załogi dołączyła Mary Read. Zresztą, sama Bonny była podobno otwarta na doświadczenia. Urodziła Rackhamowi syna, ale czuła, że nie nadaje się do macierzyństwa, więc wspólnie podjęli decyzję o porzuceniu potomka na Kubie. Co ciekawe, urodziła jeszcze w swoim życiu siedmioro dzieci – ojcowie nieznani przez liczne kontakty seksualne. Wszystkie porzuciła.

Schwytanie Calico Jacka – Koniec pirackiej przygody bawidamka

Pod koniec października lub na początku listopada 1720 roku, gdy Calico Jack zakotwiczył na zachodnim krańcu Jamajki, statek „William” został niespodziewanie zaatakowany przez spory okręt wysłany przez nowego gubernatora wyspy, Sir Nicholasa Lawesa i dowodzony przez Jonathana Barneta. Zakotwiczony u brzegu okręt „William” został zaatakowany przez jamajski okręt patrolujący. John Rackham i reszta załogi ukryli się pod pokładem – najprawdopodobniej wszyscy byli pijani po imprezie z lokalnymi rybakami żółwi i tylko Bonny, Read i jeszcze jeden mężczyzna stawiali opór ludziom Barneta motywując resztę załogi do działania. Kapitan statku przeciął cumę i uciekli przed jamajskim patrolem, jednak szczęście nie dopisywało im długo. Po całonocnym pościgu doszło do wymiany ogania, po czym Barnet dokonał abordażu i pojmał nadal nietrzeźwą załogę Rackhama. Zostali przewiezieni do Spanish Town (wówczas nazywanego St. Jago de la Vega) na Jamajce na proces. Męska część załogi wraz z Calico Jackiem na czele zostali skazani na śmierć. Sam Rackham został osądzony pod czterema zarzutami piractwa, uznany za winnego i powieszony w Port Royal na Jamajce w listopadzie 1720 roku.

Dodatkowa literatura dla zainteresowanych:

1. Angus Konstam, „Świat piratów. Historia najgroźniejszych morskich rabusiów”, wyd. Bellona, Warszawa, 2020.
2.http://www.thewayofthepirates.com/famous-pirates/calico-rackham-jack/
3.https://biographics.org/calico-jack-rackham-a-very-poor-pirate-indeed/
4.https://pirates.hegewisch.net/whoscalico.html
5.https://benersonlittle.com/2021/06/18/the-fanciful-mythical-calico-jack-rackham-pirate-flag/
6.https://www.thoughtco.com/biography-of-john-calico-jack-rackham-2136377
7.https://allthatsinteresting.com/calico-jack
8.https://www.worldhistory.org/Calico_Jack/
9.https://www.legendsofamerica.com/ah-jackrackham/
10.https://www.history.co.uk/articles/the-life-of-pirate-calcio-jack-rackham
11.https://sailbook.pl/slynni-piraci-calico-jack-rackham/
12.https://www.crimemuseum.org/crime-library/international-crimes/calico-jack/
13.https://www.thepirateking.com/bios/rackham_calico_jack.htm
14.https://historyofpiracy.weebly.com/calico-jack.html
15.https://whatculture.com/offbeat/10-real-pirates-of-the-caribbean-more-bad-ass-than-jack-sparrow-2
16.https://pl.frwiki.wiki/wiki/Jack_Rackham
17.https://pirates.fandom.com/wiki/Calico_Jack_Rackham
18.https://assassinscreed.fandom.com/wiki/Jack_Rackham
19.https://assassinscreed.fandom.com/pl/wiki/Jack_Rackham
20.https://oproleplaying.fandom.com/wiki/Calico_Jack