Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ

15
Ze względu na zachętę BigBadBlackDragon, popełniłem dzidkę, o sztukach walki (stosowanych w ramach tkania żywiołów) w Avatar: Legenda Aanga. Część informacji spisuję prosto z głowy, część korzystając z różnych źródeł (internet i książki).

Wcześniej opublikowałem to z podziałem na części, a teraz je wszystkie łączę w jedną całościową (plus zaledwie parę nowych linijek).

W ramach wstępu, każdy styl tkania żywiołów został oparty na realnej sztuce walki (chińskie sztuki walki). Zatrudniono w tym celu konsultanta Kisu, który był w przeszłości ochroniarzem oraz instruktorem sztuk walki. Co ciekawe na jego bazie stworzono postać nauczyciela miecza Sokki, czyli Piandao (z narodu ognia).

Dodatkowo też jeśli chodzi o sztukę walki z której korzystała Toph (w ramach swoich umiejętności - dla niej zastosowano osobną sztukę walki), zatrudniono Manuela Rodrigeza z jego synem.

Z tego co wyczytałem, konsultant nauczał animatorów sztuk walki, żeby dobrze wiedzieli jak to ma wyglądać (samo tłumaczenie o co chodzi nie wystarczało).
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
W ramach wstępu warto także przedstawić pewne podstawowe podziały jeśli chodzi o chińskie sztuki walki, co pomoże w zrozumieniu ich specyfiki.

Można je podzielić według:

Zewnętrzne - wewnętrzne - mogły być bardziej lub mniej skupione na ciele fizycznym lub ćwiczeniach duchowych/energetycznych. Jednak jest to widoczne głównie na początku.

Twarde - miękkie - w skrócie w tym przypadku chodzi o to, że style mogły być skupione na używaniu dużej siły (twarde np. shaolińskie), lub też skoncentrowane na kwestiach równowagi, rozluźnienia i użyciu siły tylko w potrzebnych momentach (miękkie np tai chi czy baguazhang).

Północne - południowe - tu chodzi o to skąd konkretne sztuki walki pochodzą na mapie Chin. W przypadku północnych styli, ruchy były zazwyczaj obszerne i stosowano wiele typów kopnięć, wynikało to między innymi ze stylu życia tych ludzi, dużych terenów, a także z tego, że byli wyżsi i więksi. Z kolei style południowe stosowały raczej oszczędne ruchy, a przy tym wiele ciosów rękami. Na południu Chin często walczono tam gdzie nie było zbyt dużo miejsca, a przy tym ludzie często byli niżsi i mniejsi.

Poza tym chińskie sztuki walki (kung fu) zazwyczaj złożone są z form. Chodzi o sekwencję różnych ruchów (ciosy, kopnięcia itp) oraz pozycji, których uczą się adepci. Mogą istnieć różne wersje form, np w tai chi jest pełna forma złożona z 108 ruchów, ale istnieje też np. wersja z 24 ruchami Gdy uczniowie dobrze nauczą się danej formy i ją zrozumieją, mogą zacząć stosować konkretne ruchy w ramach sparingów.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia powietrza - Baguazhang (Dłoń Ośmiu Trygramów)

Jak wiadomo główny bohater Aang korzysta z tkania powietrza, które mimo że może nie wydawać się tak silne, okazuje się niesamowicie uniwersalne (poza tym powiedzmy sobie szczerze, gdyby nie pokojowe nastawienie, to możliwość latania zapewniałaby ogromną siłę niszczącą, choć latanie jest dostępne także u niektórych magów ognia).

Baguazhang to styl wewnętrzny i miękki podobnie jak Tai Chi, jednak jest to styl odrobinę twardszy. Opiera się głównie na ruchu po okręgu (ruch wirowy), co pozwala na bardziej naturalny ruch, a przy tym bardziej zaskakujący dla przeciwnika. Co ciekawe, jednym z najważniejszych ćwiczeń w tej sztuce walki jest chodzenie po okręgu w określony sposób. Ręce praktycznie nigdy nie są zaciskane w pięść. Jest on ceniony ze względu na skuteczność walki z wieloma przeciwnikami. Strategia walki polega w tym przypadku na unikach oraz kontratakach (idealnie dla pokojowych magów powietrza).

Nazwa jest związana z koncepcją ośmiu trygramów, która była szeroko wykorzystywana w ramach chińskich teorii i filozofii. Sekwencje technik są o to oparte, dlatego w przypadku większości odmian Baguazhang jest 8 głównych sekwencji ruchowych stosowanych po okręgu. Oczywiście istnieją również formy wykorzystujące różne bronie.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Za twórcę stylu uznaje się mistrza Dong Hai Chuan (ur. 1798 r), który uciekając po całym kraju (był ścigany za zabójstwo) zdobywał wiedzę u różnych mistrzów, a w późniejszym czasie w Pekinie zachwycił ludzi swoimi umiejętnościami (już za życia cieszył się ogromnym szacunkiem przez to). Choć pokazał je dopiero gdy ktoś zaprosił go na przyjacielski pojedynek. Jednak istnieją teorie, że on jedynie spopularyzował tę sztukę walki, a nauczył się jej od taoisty w żółtej czapce (taki przydomek) Dong Menglin. Według Dong Hai Chuana “sto metod ćwiczenia nie może równać się chodzeniu”.

W Baguazhang stosuje się też specjalne ćwiczenia QingGong, tzw. ćwiczenia lekkości, które pozwalają na szybkie i lekkie poruszanie się (idealnie pasuje magom powietrza). Warto zauważyć, że większość mistrzów Yin Baguazhang nie uczy kobiet, bo wymagania treningowe są tak ciężkie, że deformują im sylwetkę (nie są już zbyt kobiece). Często osoby, które trenowały wcześniej inne sztuki walki na wysokim poziomie, w przypadku baguazhang nadal są niezwykle obolali po treningach.

Tak jak wspomniał jeden z komentujących, jako że baguazhan czyta się "bagłazan", często jest nazywane w Polsce jako "bakłażan".

Co ciekawe jeden z uczniów Dong Hai Chuana potrafił wyrąbać palcami okrągły otwór w lodzie o grubości 10 centymetrów.

Interesujących jest też parę historii o jednym z uczniów, czyli Yin Fu. Przykładowo gdy pojawił się człowiek chcący go pokonać (żeby zyskać sławę), chciał zobaczyć jego sławną zdolność uników, jednak poprosił o związanie rąk za plecami, na co Yin Fu się zgodził (ręce Yin Fu miały być związane). Oponent próbował go uderzyć, a Yin Fu unikał tak długo, aż w końcu przeciwnik nie miał siły i zrezygnował z dalszej walki. Poza tym według jednej z historii ochraniał cesarzową w czasie ucieczki, gdy nastąpiło powstanie bokserów.

W anime i mandze Naruto, Neiji Hyuga stosuje sztukę walki bardzo podobną do Baguazhang. Poza tym Baguazhang pojawia się też w battle angel Alita oraz Historys strongest disciple Kenichi.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia wody - Taiji Quan (Tai Chi Chuan - Wielka Ostateczna Pięść)

Ze względu na miękkie ruchy, w przypadku magii wody zastosowano formę znaną z Tai Chi. Między innymi dobrze widać to w przypadku zwoju opisującego ruchy tkania wody (który zdobyli od piratów w pierwszym sezonie), jest tam opisana 24 ruchowa forma Tai Chi. Pod spodem podaję screenshot zwoju, a także formę 24 ruchową Tai Chi.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Tai Chi to sztuka walki bardzo popularna na całym świecie, ze względu na jej prozdrowotne właściwości. Zapewne większość osób kojarzy “powolne” ruchy, które są stosowane zarówno w ramach zdrowotnych ćwiczeń jak i przy szlifowaniu swoich ruchów w ramach sztuki walki. Pochodzenie tej sztuki walki jest owiane tajemnicą, zazwyczaj za jej twórcę uznaje się Zhang Sang Fenga, wędrownego taoistycznego mnicha. Jednak realne pochodzenie jest dosyć niejasne (jest kilku potencjalnych twórców pierwowzoru Tai Chi, a korzenie tej sztuki walki są nierzadko łączone z górami Wudang, które są swego rodzaju kolebką taoistycznych sztuk walki).

W przypadku Tai Chi można wyróżnić 3 najpopularniejsze style, czyli Chen, Wu oraz Yang, gdzie ten ostatni jest obecnie najbardziej popularny na świecie jako technika prozdrowotna.
Pewną abstrakcją może być dla wielu osób uznawanie Tai Chi za sztukę walki, jednak wbrew pozorom jest to niezwykle skuteczna sztuka walki, choć do osiągnięcia tego poziomu potrzeba poświęcenia ogromnego wysiłku oraz czasu. Dla udowodnienia obu tych kwestii warto przytoczyć pewne fragmenty historii założyciela stylu Yang, czyli Yang Lu Chana (urodzony w 1799 roku).

Nazywany był Yangiem bez przeciwnika (Yang Wudi), bo nikt nie był w stanie go pokonać, a przybywali do niego różni znani mistrzowie sztuk walki nawet z dalszych odległości (trzeba zauważyć, że w tamtych czasach sztuki walki stały na wysokim poziomie, ludzie poświęcali swoje życia do ich nauki, więc ogólny poziom umiejętności był znacznie wyższy niż dzisiaj). Mimo odbycia wielu pojedynków, nigdy nikogo nie zabił.

Z kolei jeśli chodzi o kwestię trudności treningu bojowego, to warto zauważyć, że Yang Lu Chan nauczał swoich synów Tai Chi. Jego nauki były tak surowe, że jeden z nich często uciekał z domu (raz przebił się przez ścianę w ramach ucieczki), a drugi próbował popełnić samobójstwo. Ale przyznać trzeba, że obaj synowie, osiągnęli niesamowity poziom w tej sztuce walki, przez co do tej pory powtarza się różne historie na temat ich osiągnięć.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Tai Chi to sztuka walki która jest ekstremalnie miękka. Porównuje się ją do uderzenia biczem, który mimo że miękki, w ostatniej chwili generuje ogromną siłę (co ciekawe końcówka bicza osiąga prędkość dźwięku). Jest nastawiona na obronę, a raczej poprzez obronę przeprowadzany jest również atak (różnego rodzaju wykorzystanie siły przeciwnika, kontratak, utrata równowagi itp). Istnieją również formy wykorzystujące broń różnego typu.

W kręgach sztuk walki, obecnie jednym z najbardziej znanych mistrzów (między innymi ze względu na wiele publikowanych przez siebie książek o sztukach walki) jest Yang Jwing Ming. Spośród znanych osób znających Tai Chi, można wspomnieć o aktorze Donnie Yen, którego matka nauczała go tej sztuki walki.

Co ciekawe, mistrz Oyama (założyciel karate Shotokan) w swojej biografii wspomina że jeden raz w życiu odniósł porażkę. Stało się to w czasie jego podróży do Chin, gdzie poznał pewnego staruszka, o którym mówiono że jest wielkim mistrzem Tai Chi. Był zawiedziony widokiem słabego staruszka, jednak w czasie sparingu który zaproponował starzec, nie był w stanie zadać mu żadnych ciosów, mógł jedynie starać się unikać ciosów starca.

Interesująca jest również ciekawostka powiązana z tym, że Tai Chi ma tak pozytywny wpływ na zdrowie. Właśnie przez ten efekt wiele osób zdecydowało się ćwiczyć tę sztukę walki, w tym różni wielcy mistrzowie. Zaczynali z różnymi chorobami (wrzody, obrażenia po upadku muru na człowieka, problemy z nerkami itd), a gdy już się wyleczyli, tak pokochali tę sztukę, że doprowadzili ją do niesamowitego poziomu stając się mistrzami.

Tai Chi pojawia się w anime Sakamoto Days, a także w filmie Człowiek Tai Chi z Keanu Reevesem (nie polecam) i serii filmów Tai Chi 0 oraz Tai Chi Hero (komedie łączące tai chi ze steampunkiem ;), polecam).

Magia krwi - w internecie widzę informacje, że jest podobna do QinNa (w dużym uproszczeniu techniki typu dźwignie itp). Jednak osobiście nie widzę tu szczególnego podobieństwa, także jest to raczej szukanie podobieństw na siłę. Większe podobieństwo można znaleźć do kontrolowania marionetek przez lalkarza.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia ognia - Północne Shaolin

Trudno mi dokładnie stwierdzić o jaki konkretnie styl chodzi (w Shaolin stworzono różne style), szczególnie, że konsultant jest przedstawiany po prostu jako przedstawiciel sztuki walki północnego Shaolin, więc opowiem pokrótce o samym Shaolin.
Z Indii na dwór cesarski został zaproszony książe Da Mo (bodhidarma) w celu nauczania buddyzmu, jednak jego nauki nie zostały tam ciepło przyjęte. Zatrzymał się więc w klasztorze (Shaolin), gdzie zauważył, że mnisi mają słabe ciała i jest to problemem w ich dążeniu do oświecenia. Spędził więc całe lata, na medytacji w celu opracowania dwóch ksiąg, jedna na temat rozwoju mięśni i ścięgien, a druga mózgu.

Był to QiGong (w wolnym tłumaczeniu mistrzowskie opanowanie energii życiowej). Z pomocą technik opisanych w tych księgach mnisi stali się znacznie silniejsi i wytrzymalsi. Co pozwoliło im z czasem opracować własne sztuki walki dla samoobrony (z czasem też zaczęły wchodzić kwestie polityczne gdy popierali konkretną dynastię czy też cesarza).
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Charakterystyczne w przypadku stylów ze sztuk walki Shaolin (w przypadku północnego Shaolin), jest poruszanie się po linii prostej (zarówno w ramach ataków jak i obronie). Oczywiście istotna jest również równowaga, a także wykorzystanie siły przeciwnika. Wśród najważniejszych stylów Shaolin wyróżnia się (tu cytat z neijia net) “Małą, Wielką oraz Starą formę boksu Hong Quan, Chao Yang Quan, Chang Quan, Mei Hua Quan, Tong Bei, Luohan Quan, wybuchowy boks, styl siedmiu gwiazd, Wudong Quan, styl ochraniający serce, styl Smoka wychodzącego z morza oraz styl uderzających gwiazd.”.

Znanymi technikami z Shaolin to między innymi żelazna koszula lub okrycie złotego dzwonu, które mają na celu zapewnienie wysokiej odporności fizycznej ciała, z tego co pamiętam testowano to między innymi poprzez skok z metra czy dwóch na twarde podłoże płasko klatką piersiową, bez zadania sobie obrażeń.

Klasztor Shaolin w szczytowym momencie posiadał 25 filii, a przy tym składa się obecnie aż z 70 generacji (pokoleń). Każdy mnich który dołączy do klasztoru musi nauczyć się nazw tych generacji na pamięć.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Warto zauważyć, że dla mnichów z Shaolin, rozwój własnego ciała jest stosowany, żeby przeprowadzić rozwój umysłu i dotrzeć do oświecenia.

Ciekawą historią była sytuacja, gdy w 621 roku w czasie panowania dynastii Tang, nastąpił bunt generała wobec cesarza Tai Zi. W tym celu porwał cesarskiego syna i uwięził w pewnym mieście. Shaolińscy mnisi postanowili pomóc cesarzowi i odbić księcia. Wyruszyli do miasta Luoyang w grupie 13 mnichów, mając świadomość że jeśli zostaną złapani to zginą. Gdy w końcu dotarli, jedna grupa wyruszyła ratować zakładnika, a druga miała ukraść koniec do ucieczki. Jeden z nich wdrapał się na otaczający mur miasto i wydobył ze strażników gdzie znajduje się książę. Znaleźli go i przechwycili. Z kolei druga grupa w tym czasie ukradła konie. Poza tym jeden z mnichów wyruszył do “domu rozkoszy” w poszukiwaniu generała, jednak trafił tam na jego siostrzeńca, którego porwał po ogłuszeniu.

Następnie starali się szybko uciec, jednak po krótkim czasie dogoniło ich wojsko z miasta, jednak na szczęście trafiła do nich jazda cesarska, która pokonała ścigający oddział buntowników. Gdy nowy cesarz (uratowany książe) trafił już na tron, dobrze wynagrodził klasztor Shaolin poprzez różne korzyści i przywileje. Poza tym podarował klasztorowi tablicę z brązu, gdzie opisano tę historię, a która do tej pory znajduje się w klasztorze.

Sztuki walki z Shaolin można znaleźć w filmach takich jak Shaolin soccer (komedia), 36 komnata Shaolin, Zemsta tygrysa z Shaolin (z Jackie Chanem), Wojownik z Shaolin.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia błyskawic - Baji Quan (osiem nieskończoności lub osiem granic)

Z tego co wyczytałem, tkanie błyskawic zostało oparte o Baji Quan. Co ciekawe, z tego stylu walki korzystali między innymi ochroniarze Mao Zedonga, czy Puyi ostatniego cesarza Chin. Także nie bez powodu ten styl nazywano stylem ochroniarzy.

To sztuka walki skupiona przede wszystkim na bliskim dystansie, w ramach której używa się przede wszystkim łokci, kolan, ramion oraz bioder. Jest znana z bardzo szybkich ruchów.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Pierwszym znanym praktykiem tego stylu był Wu Zhong o którym niewiele wiadomo. Nazywany był Bogiem Włóczni, po osiągnięciu niesamowitego poziomu w sztukach walki. Zaproszono go na dwór cesarski do pełnienia instrukcji instruktora, a na ostatnie 30 lat swojego życia wrócił do rodzinnej wioski, gdzie nauczał swojej sztuki. Według obecnych teorii został nauczony tej sztuki przez wędrującego mnicha taoistycznego lub pochodzącego ze świątyni Yueshan. Dużo podróżował i to zapewne w czasie jednej z podróży poznał tego mnicha.

Jest to sztuka walki podobno bardzo dopasowana razem ze stylem PiguaQuan, z którym na przestrzeni lat został połączony u dwóch mistrzów. Stworzono nawet przysłowie (tłumaczenie z translatora): Kiedy pigua zostanie dodany do baji, bogowie i demony będą przerażeni. Kiedy baji zostanie dodane do pigua, bohaterowie będą wzdychać, wiedząc, że nie są mu przeciwnikami.

BajiQuan zostało przedstawione w wielu mangach oraz anime, między innymi Kenji, Gantz, czy Beelzebub, a także w grze Tekken (Leo Kliesen).
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia ziemi - Hung Gar (pięść rodziny Hung)

Został opracowany w 18 wieku przez kupca herbacianego Hung Hai Kun, który dołączył do południowego klasztoru Shaolin, był nauczany przez dwóch mnichów, w tym mistrza stylu tygrysa. Był jednym z niewielu ocalałych ze zniszczenia klasztoru Shaolin. W późniejszym czasie stworzył związek dążący do obalenia dynastii Ching i do zemsty. Ukrywali się w ramach podróżujących barek trup opery chińskiej, gdzie dawał schronienie wielu rebeliantom, a przy tym nauczając ich. Ze względu na niestabilność łodzi a także śliski pokład odpowiednio dopasowano techniki. Ten człowiek zasłynął nie tylko jako mistrz stylu, ale jako człowiek o prawej osobowości, poświęcający się żeby wyzwolić Chiny spod panowania mandżurów.

Dodatkowo też dodał do tego stylu techniki pochodzące z innych styli jak np. Białego Żurawia, Lamy, Smoka, czy Węża. Był sławny ze względu na swoje umiejętności walki. Ten styl w tamtych czasach wykazywał się niezwykłą skutecznością w wąskich uliczkach chińskich miast.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Podstawa systemu to techniki oparte o pięć zwierząt (tygrys, żuraw, lampart, wąż, smok), a także pięć elementów (ziemia, drewno, ogień, woda, metal). Jest to styl twardy, który jednak zawiera elementy wewnętrzne.

Co ciekawe jednym z najbardziej znanych praktyków tego stylu był Wong Fei Hung, który jest w Chinach niezwykle znany i ceniony. Nazywany królem lwów (ze względu na opanowanie tańca lwa), a także jeden z członków dziesięciu tygrysów Kwantung. W Polsce wbrew pozorom też jest bardzo znany i lubiany, a to za sprawą filmu “Pijany Mistrz” z Jackiem Chanem, gdzie głównym bohaterem jest właśnie Wong Fei Hung. Poza tym jego postać przedstawiono również w filmie “Dawno temu w Chinach” gdzie grał go Jet Lee.

Wong Fei Hung uwielbiał korzystać z noży motylkowych (wu tik dou). Posiadał dwóch sławnych uczniów, czyli Tang Fung oraz Lam Sai Wing. Jedna ze znanych historii to gdy zostali oni zamknięci w pomieszczeniu razem ze swoimi uczniami, zablokowano wszystkie wejścia i rywalizujący z nimi mistrz, razem z kilkudziesięcioma napastnikami zaczął ich atakować. Lam Sai Wing stanął w drzwiach i walczył jednocześnie z kilkoma osobami chcąc ochronić swoich uczniów. Robił to dopóki napastnicy nie zdecydowali się zrezygnować. Zdolność do walki z kilkoma przeciwnikami opanował dzięki ćwiczeniom na dziewięciu drewnianych manekinach.

Hung Gar występuje w filmach takich jak Pijany Mistrz, Pewnego razu w Chinach czy Rzeźnik Wing.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Toph - Chow Gar (południowa modliszka)

Sztuka walki modliszki to szeroki system, który składa się z kilku odmian (to zewnętrzna sztuka walki). Jednak trzeba zauważyć, że jest uważany za jedną z najbrutalniejszych chińskich sztuk walki, która wyszkoliła jednych z najgroźniejszych wojowników. Południowa odmiana jest stosunkowo młoda, stworzył ją Zhou Yanan. Ogółem styli modliszki można wyróżnić aż 18.

W ramach nauki stawia przede wszystkim na wolną walkę i praktyczne zastosowanie. Mimo nazwy nie chodzi o naśladowanie ruchów modliszki, tylko o naśladowanie jej walecznego ducha.

Jednym ze znanych praktyków tej sztuki walki był Fan Xudong nazywany olbrzymem, bo ważył około 120 kilogramów. Około 1875 roku wziął udział w turnieju wolnej walki na Syberii i pokonał wszystkich swoich przeciwników. Jednak duży rozgłos zyskał, kiedy przechodząc przez łąkę został zaatakowany przez dwa byki. Pierwszego z nich złapał za rogi i zabił uderzeniem w kark, następnie drugiego poprzez kopnięcie w brzuch.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Magia energii - Qigong (Chi Kung)

Co prawda nie znalazłem nigdzie informacji na temat tego czym się wzorowali przy tworzeniu tkania energii (może nawet na niczym), ale istnieje kilka podobieństw, przez które warto wspomnieć o Qigong przy tej sztuce.

Qigong to w ramach wolnego tłumaczenia na polski jak już wspomniano, mistrzowskie opanowanie energii życiowej. Wbrew pozorom nie chodzi o coś kompletnie niepowiązanego z ciałem fizycznym. Różne ćwiczenia Qigong były stosowane w celu poprawy siły, wytrzymałości, a obecnie głównie w celu zdrowotnym.

Ogółem można zastosować podział Qigong (od najbardziej płytkiego do najbardziej głębokiego) na:
Uczonych - dla zachowania zdrowia.
Medyczny - do leczenia rozmaitych chorób.
Bojowy - dla praktyków sztuk walki, którzy chcieli osiągnąć większą głębię swoich sztuk.
Religijny - dla osiągnięcia oświecenia.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Qigong jest obecny praktycznie w każdej chińskiej sztuce walki (tak jak przy tkaniu żywiołów, każde tkanie żywiołów ma swoje źródło w tkaniu energii), choć może być tam większy lub mniejszy nacisk na niego. Qigong składa się przede wszystkim z takich elementów jak koncentracja, rozluźnienie czy ruchy ciała (choć to opcjonalne).

Istnieją specjalne ćwiczenia Qigong publikowane nawet w Polsce dla poprawy zdrowia. Między innymi chodzi o znany zestaw “Osiem kawałków brokatu”, na którego temat została wydana książka przez wydawnictwo YMAA, autorstwa Yang Jwing Minga. Osiem kawałków brokatu dzieli się na dwa zestawy, jeden z pozycji stojącej, a drugi w siedzącej. To osiem prostych ćwiczeń, które mają na celu utrzymać człowieka zdrowego w zdrowiu, a osobie chorej pomóc wrócić do zdrowia. Jest to ciekawa alternatywa dla porannych czy wieczornych drobnych ćwiczeń, jeśli nie chce się robić nic zbyt wymagającego, a jednak zadbać o siebie. Co ciekawe stworzył go marszałek Yue Fei w 12 wieku dla poprawy zdrowia swoich żołnierzy.

Zauważono w ramach badań oraz przy doświadczeniach poszczególnych osób, że Qigong pomaga wrócić szybciej do zdrowia, pomóc przy przewlekłych chorobach, poprawić samopoczucie itp. Dlatego jest często stosowany w szpitalach w Chinach jako dodatkowe zajęcia, żeby pacjenci mogli szybciej wrócić do pełni zdrowia.

Warto zauważyć, że jeden z największych propagatorów Qigong ( a także różnych sztuk walki) to Yang Jwing-Ming, który posiada tytuł doktora fizyki. Także podchodzi do wiedzy, którą rozpowszechnia w usystematyzowany i konkretny sposób. Przy tym stara się podawać rozmaite badania, a także hipotezy, które mogą wyjaśniać określone zjawiska.
Avatar: Legenda Aanga - Sztuki walki, a tkanie żywiołów - CAŁOŚĆ
Zakończenie

Podsumowując, sztuki tkania żywiołów w Avatarze czerpią z wielowiekowych tradycji sztuk walki. Dla mnie to świetna sprawa, że nawet po obejrzeniu tak świetnej animacji i poznaniu jej fabuły, można odkryć kolejne tajemnice, które były ukryte za kulisami. Dzięki wielkie za czytanie tych dzidek!

W ramach zakończenia tej serii, przytoczę jeszcze kilka informacji na temat tkania żywiołów w avatarze.

Pierwotni magowie:
Ogień - Smoki
Ziemia - Kretoborsuki
Powietrze - Latające bizony
Woda - Księżyc

Poza tym tkanie wszystkich żywiołów oraz energii pochodzi od lwiożółwii, które to nadawały te umiejętności innym.

Inspiracje konkretnych nacji:
Naród ognia - cesarska Japonia
Plemiona wody - ludy z arktyki
Nomadowie powietrza - mnisi buddyjscy
Królestwo ziemi - monarchistyczne Chiny

Przypisy (ogólnie):
http://www.neijia.net/neijia.html
https://www.taijipopolsku.pl/
https://www.yiquan.pl/baguazhang/
https://mizong.pl/charakterystyka-stylu-baji-quan/
Książki autorstwa Yang Jwing Minga, wydawnictwo YMAA
Obrazek zwinięty kliknij aby rozwinąć ▼

„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach

256
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Dzidki, czy oglądając film „Kung Fu Panda” zastanawialiście się kiedyś, dlaczego sam Po nie tylko jako postać ze swoim stylem bycia, ale również jako panda wzbudzał pogardę, kiedy wybrano go na Smoczego Wojownika? Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, wybór pandy do tej roli jest nieprzypadkowy – tym bardziej w takiej sztuce walki, jaką jest kung fu. Dlatego też w niniejszej dzidce trochę rozłożymy sobie na czynniki pierwsze koncept filmu – będzie o tym dlaczego pandy są gatunkiem będącym ewolucyjną porażką i o tym, jakie efekty uzyskują placówki zajmujące się ich ochroną, o kung fu praktykowanym w najbardziej rygorystycznym klasztorze buddyjskim, czyli w świątyni Szaolin oraz o tym, jakie predyspozycje mieli przeciwnicy Po z pierwszych trzech części i czy naprawdę byli odpowiednimi przeciwnikami (pomijam Wielką Piątkę, bo o tym byłoby już trochę za długo, bardziej skupię się na antagonistach, z którymi musiał zmierzyć się Smoczy Wojownik). Trochę będzie też o Jackie Chanie i popularyzacji sztuki, jaką jest kung fu na ekranach kin. P. S. Najbardziej lubię pierwszą część i Thai Lunga (backstory z próbami zdobycia uznania od kogoś, kogo miał nie tylko za trenera, ale również opiekuna/rodzica oraz cierpliwość i rzadką umiejętność wykorzystania nadarzającej się okazji podczas sceny w więzieniu). Kto z tej serii filmów zdobył Waszą sympatię i za co go polubiliście?
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Mnisi z Shaolin – Ludzie jak ze stali

Szacuje się, że początki kung fu jako sztuki walki sięgają czasów dynastii Zhou (mniej więcej około 1111–255 r. p.n.e.) i była to forma ćwiczeń oparta również o wymiar duchowy, który wynikał z koncentracji i samodyscypliny, ale też polegał na kontroli emocji. Kung fu to nieuzbrojony styl walki osobistej, który jest spokrewniony z karate i Taekwondo. Ta sztuka walki była praktykowana już przez taoistów w V w. p.n.e. Jej postawy opierają się na wnikliwych obserwacjach anatomii i fizjologii ludzkiego szkieletu oraz mięśni, których koordynację wykorzystuje się do zmaksymalizowania wytrzymałości oraz wyprowadzania ciosów. Warto także wspomnieć, że postawy i ciosy w kung fu są w większości imitacją stylów walki różnych zwierząt, co widać w niektórych stylach (jest ich dosyć sporo – część wspomniana w dalszym rozdziale o Bruce’u Lee i Jackie Chanie).
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Jednym z najbardziej rygorystycznych klasztorów kung fu na świecie jest Shaolin – buddyjska świątynia zlokalizowana w prowincji Henan w Chinach. Kompleks powstał już 495 r. n. e. i po dzień dzisiejszy jest miejscem szkolenia mnichów zarówno w sztukach walki, jak i buddyjskiej filozofii. Został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Według legendy został założony przez Bodhidarmę. Ponieważ tradycja obowiązująca w klasztorze została zachowana od wieków i nie zmieniła się na przestrzeni lat, turyści nie mają do niej wstępu. Ma to umożliwić mnichom wykonywanie ich posługi duchowej oraz cierpliwe szkolenie ciała do walki, co jest nawiązaniem do dawnych strażników świątyni. To tutaj odbywa się szkolenie w różnych stylach kung fu, które mnisi często rozpoczynają już nawet jako 4-letnie dzieci (najczęściej chłopcy porzucani są przez rodziców pod bramą świątyni, gdyż jest to zaszczyt móc poświęcić swoje w pełni sprawne fizycznie i umysłowo dziecko), ale najcięższy trening odbywa się, kiedy chłopcy przekroczą już wiek 13 lat. Dzieci, które nie spełniają swoich obowiązków nie tylko religijnych, ale przy treningach fizycznych i nie spełnią określonych warunków są odsyłane ze świątyni z powrotem do rodzin, co często jest odbierane jako oznakę hańby dla rodziny. W klasztorze obowiązuje stały rytm dnia, który ma na celu systematyczne kształcenie ciała, umysłu i ducha. W wieku ok. 20 lat mnisi podchodzą do egzaminów ze znajomości sutr (po oblaniu mogą podejść tylko jeszcze jeden raz). Jest to najważniejszy egzamin, gdyż to właśnie po nim zostają mnichami. Egzamin kung fu odbywa się jeszcze przed nim. Ten jest decydujący.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Warto również podkreślić, że mnisi z Shaolin jako jedyni słyną z tzw. „żelaznej głowy”. Jest to również wynik rygorystycznego treningu kung fu, dzięki któremu nawet po uderzeniu ciężką cegłą lub kamieniem zachowują przytomność i są zdolni do kontynuowania walki. Najczęściej cegły czy inne przedmioty ulegają złamaniu, a czaszka jest mocna i pozostaje nietknięta. Wynika to z lat treningu.
Pandy i ich brak ewolucyjnej zdolności przetrwania a postać Po

Panda wielka (zwana również z wiadomych przyczyn niedźwiedziem bambusowym). Wbrew pozorom tak samo, jak inne niedźwiedzie, tak samo biało-czarne pandy zostały przystosowane w toku ewolucji do bycia drapieżnikami – posiadają wyraźnie zarysowane kły, które umożliwiają odrywanie kawałków mięsa i ryb czy przydają się podczas polowania, a ponadto ich żołądek i długość jelit również przystosowana jest do trawienia głównie pokarmów pochodzenia zwierzęcego… tymczasem wsuwają bambus, którego nie dość, że muszą gryźć bardzo długo, gdyż nie mają uzębienia ukształtowanego tak, aby pomagało im w rozcieraniu na drobną miazgę roślin, co skracałoby i ułatwiało ich trawienie. Ponadto ich żołądek nie przyswaja dobrze składników odżywczych pochodzenia roślinnego, co sprawia, że pandy wielkie nie tylko są bardzo powolne, ale większość swojego życia spędzają na jedzeniu i przeżuwaniu pokarmu, który daje im niewielką ilość energii i nie pozostaje im w ciągu dobry wiele czasu na inne aktywności.

Kolejna i poniekąd powiązana z poprzednią cecha, która sprawia, że są gatunkiem zagrożonym wymarciem mimo starań opiekunów specjalnych ogrodów zoologicznych specjalizujących się w pandach jest to, że mają skłonności do podejmowania ryzykownych aktywności wynikających z ich słabych zdolności poznawczych. Nie są one zbyt rozwinięte dlatego, że nawet matki takich małych pand poświęcają najwięcej czasu w ciągu doby na jedzenie przez co słabo zajmują się młodymi i często małe pandy po prostu giną, a jeśli dorosną, to najczęściej nie potrafią się zbyt dobrze socjalizować czy nie mają zbyt wiele sił na eksplorowanie otoczenia, a więc nie są w stanie obserwować dobrze (nielicznych zresztą) innych osobników swojego gatunku, aby się od nich uczyć. A jeśli już eksplorują to głównie za młodu, bo im starsze się stają, tym więcej bambusa potrzebują zjeść w przeciągu dnia. W zależności od etapu rozwoju pandy wielkie zjadają od 14 do 60 kg bambusa w ciągu doby, co zajmuje im… od 12 do 16 godzin. Potrzebują też snu więc nie pozostaje zbyt wiele czasu na uczenie się czegokolwiek – tym bardziej od innych zajętych przeżuwaniem bambusa osobników.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Jeśli zastanawialiście się kiedyś dlaczego o narodzinach każdej nowej pandy gdzieś w zoo czy w rezerwatach piszą media, to dlatego, że… pandy bardzo niewiele ze sobą współżyją i liczba urodzeń nie tylko z roku na rok zmniejsza się, ale też ginie coraz więcej młodych. Z początku ludzie myśleli, że ingerencja człowieka pomoże tym zwierzętom przetrwać, ale okazało się, że te biało-czarne misie zaczęły za bardzo na ludziach polegać i coraz częściej dawały się wyręczać, co też zaburzyło interakcje społeczne pomiędzy przedstawicielami ich gatunku. A odkładając to na bok, pandy są płodne tylko przez 2 dni w roku, dlatego powstał nawet żart, że gwiazdy muszą ułożyć się perfekcyjnie, aby panda zaciążyła. Co też nie jest gwarancją, że samiec wyczuje, że to odpowiedni czas na potomstwo i postanowi rozpocząć współżycie… z którym też jest problem ze względu na spadającą sprawność osobników (zwłaszcza tych trzymanych w ogrodach zoologicznych i rezerwatach, gdzie dochodzi do ingerencji człowieka, aby zapewnić przetrwanie tego gatunku). Okazuje się, że coraz więcej samców ma problem, aby stanąć na dwóch łapach i oprzeć się o grzbiet samicy, aby wypełnić swoją rolę podczas zbliżenia. Należy również wspomnieć tutaj o fakcie, że jeśli urodzi się więcej, niż jedno młode samica albo je zabija albo zostawia i nie zajmuje się nim, wybiera tylko to silniejsze. Ma to miejsce również w idealnych warunkach zapewnionych przez człowieka. Czemu tak się dzieje? Otóż samice nie mają siły odchowywać więcej, niż jednego potomka ze względu między innymi na niski poziom energii i czas, jaki przeznaczają na jedzenie. Były podejmowane już próby podsuwania młodej pandy innym samicom, ale były wyraźnie niezainteresowane odchowaniem ich. Więc… ludzie postanowili sami się zaopiekować taką pandą, która socjalizowała się jeszcze gorzej z pozostałymi osobnikami i bardziej zostawała takim pupilkiem opiekunów rezerwatów.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Wracając do rozleniwienia pand i ogrodów zoologicznych oraz rezerwatów, z początku ich założenie było takie, żeby zapewnić pandom przetrwanie i przedłużyć ich gatunek, dlatego stworzono im dogodne warunki, aby opóźnić zmniejszającą się populację tego osobnika. Jednak wywołało to efekt nieco odwrotny, ponieważ misie szybko przyzwyczaiły się do obecności i ingerencji człowieka, która była im bardzo na rękę, przez co nie tylko coraz rzadziej podejmowały między sobą nawzajem interakcję (najwięcej podczas młodości, kiedy ich małe ciała jeszcze nie potrzebowały takich ilości bambusa), ale też przestawały z pokolenia na pokolenie wyciągać wnioski z potencjalnych zagrożeń, ponieważ zawsze gdzieś w pobliżu był człowiek, który mógł szybko zainterweniować i udzielić pomocy weterynaryjnej przez co ich naturalne instynkty zapewniające przetrwanie zaczęły się osłabiać. W pewnym momencie doszło do tego, że wypuszczenie takich pand na wolność stałoby się dla nich zagładą, gdyż nie poradziłyby sobie bez zapewnionych dotąd idealnych warunków. Podejmowano już kilka takich prób, ale okazywało się często, że większość takich osobników nie jest w stanie przeżyć na wolności nawet roku, co jest zdecydowanie zbyt krótkim czasem, żeby się rozmnożyć i odchować potomstwo.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Dobrze, a jak to wszystko ma się do bohatera serii filmów „Kung Fu Panda”? Po większość swojego czasu spędza na jedzeniu podobnie, jak pandy wielkie – natrętnie o nim rozmyśla, poświęca mu wiele czasu i to jedzenie jest najczęstszym motywatorem podejmowanych przez bohatera działań. Pomijając już fakt, że podobnie, jak pandy wielkie nie za bardzo radzi sobie z analizowaniem ryzyka i jest mocno niezdarny.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Thai Lung – Śnieżne lamparty i ich zdolności łowieckie

Postać Thai Lunga w pierwszym filmie „Kung Fu Panda” jest głównym antagonistą serii. Wzorowany jest na śnieżnych lampartach zwanych również ibrisami śnieżnymi lub panterami śnieżnymi. Jest to gatunek z rodziny kotowatych, któremu bliżej do tygrysa, niż do lamparta. W przeciwieństwie do pandy wielkiej charakteryzują się niezwykłą zwinnością, która pomaga im polować nawet ze zboczy bardzo stromych i śliskich skał, gdzie ich łapy charakteryzują się bardzo dobrą przyczepnością, co znalazło również odzwierciedlenie w scenie ucieczki Thai Lunga z więzienia. Również ta scena dobrze pokazuje nie tylko skoczność ibrisa, ale również umiejętność cierpliwego oczekiwania na właściwy moment. Skoczność ta widoczna jest także podczas walki z Po w wiosce znajdującej się nieopodal świątyni.
Warto tutaj podkreślić, że pantery śnieżne potrafią wspinać się nawet na wysokość 6000 m n.p.m., chociaż większość czasu spędzają na wysokości ok. 3000-4000 m n.p.m. Ich długi ogon pomaga im w utrzymaniu równowagi podczas bardzo dalekich skoków ze skał. Ponadto bardzo dobrze widzą w ciemności, mają bardzo dobry wzrok i potrafią podążać za ofiarą przez bardzo długi czas. Ich futro pełni rolę kamuflażu pomagając ukryć się wśród skał cieplejszą porą i w śniegu w trakcie zimy. Bez jedzenia potrafią podążać nawet do 4 dni za potencjalną ofiarą nie tracąc przy tym swojej sprawności i to z prędkością dochodzącą do 88 km/h (co wypada imponująco w szczególności w porównaniu do pand wielkich, które potrzebują większej części dnia spędzonej na jedzeniu bambusa, żeby móc normalnie funkcjonować). Tak samo, jak pandy wielkie, są zagrożone wyginięciem, chociaż z zupełnie innych przyczyn – wiodą samotniczy tryb życia, przemierzają rozległe pustkowia za zwierzyną (duże rozproszenie nielicznej populacji) i do tego samice muszą wychowywać młode same, a także bronić ich przed samcami, które mają w zwyczaju je zagryzać, żeby móc szybciej ponownie parzyć się z samicą.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Lord Shen – Nie tylko dumny jak paw

Głównym antagonistą w filmie „Kung Fu Panda 2” jest Lord Shen. Jest on dostojnym i dumnym władcą z dużą potęgą militarną, gdzie głównie wyręcza się on swoją armią. W naturze samce pawia podejmują się walki znacznie rzadziej, niż samice, które często między sobą zabiegają o względy osobnika z bardziej okazałymi piórami na ogonie – samce z reguły przyglądają się zmaganiom samic gdzieś na uboczu. Samce walczą jedynie wtedy, kiedy muszą bronić swojego terytorium przed innym samcem – najczęściej w okresie godowym dochodzi do wydzióbywania sobie wzajemnie piór, aby obniżyć atrakcyjność słabszego osobnika w oczach potencjalnych partnerek. Jednakże warto tutaj zaznaczyć, że pawie są wszystkożerne i chętnie urozmaicają sobie dietę nie tylko małymi kręgowcami, ale również jadowitymi wężami – zwłaszcza kobrami, które są prawdziwym przysmakiem pawia indyjskiego. Taki paw potrafi niekiedy zaatakować i pozbawić życia jadowitego węża znacznie od siebie dłuższego.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Generał Kai – Wytrzymały jak jak

W filmie „Kung Fu Panda 3” rola głównego antagonisty przypada Generałowi Kai’owi, który znany jest również jako Kai Kolekcjoner. Jest on jakiem zwyczajnym, które pomimo bycia roślinożercami posiadają cechy, które umożliwiły przetrwanie temu gatunkowi przez stulecia, jak chociażby wysoka odporność na niskie temperatury sięgające nawet do -50ºC, duży udźwig czy długie rogi i ciężar ciała sięgający od 400 do nawet 1000 kg, które potrafią wykorzystać do obrony stada przed drapieżnikami (głównie bronią młodych). Potrafią bardzo dobrze poszukiwać traw i roślin górskich, mchu i porostów znajdujących się nawet pod śniegiem i bardzo dobrze znoszą niedobór pożywienia. Żyją na dużych wysokościach od 4000 m do 6000 m n.p.m. Są bardzo zwinne, co umożliwia im poruszanie się po stromych zboczach pomimo sporych gabarytów. Co ciekawe, są bardzo odporne na niedostatek tlenu, co pozwala im przebywać znacznie dłużej na dużych wysokościach, niż w przypadku pantery śnieżnej, która zapuszcza się na wysokości dochodzące do 6000 m n.p.m. sporadycznie i raczej w cieplejszych porach roku. Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, dobrze biegają i wspinają się, co jest odzwierciedlone również w postaci Generała Kaia. Jak zwyczajny także jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem (głównie ze względu na długość ciąży i długie osiąganie dojrzałości płciowej oraz udomawianie, gdyż udomowione samce nie wiadomo z jakiego powodu często rodzą się bezpłodne i mają krótsze poroże).
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Kilka słów o Jackie-chanie, Bruce’u Lee i popularyzacji filmów o kung fu

Bruce Lee rozpoczął swoją karierę aktorską już od najmłodszych lat jako niemowlę na planie filmowym. Kiedy osiągnął wiek 13 lat zaczął trenować sztuki walki – pierwszą z nich było kung fu, jakiś czas później boks. Po powrocie z Hongkongu do Stanów Zjednoczonych zaczął pisać książki o nauce kung fu (osiągał w nim niesamowite wyniki w młodym wieku, dlatego też zyskał przydomek „Mały Smok”) oraz otworzył szkołę nauki tej sztuki walki, którą nazwał "Jun Fan Gung-Fu Institute". To właśnie na bazie kung fu zaczął opracowywać własną sztukę walki, którą nazwał Jeet Kun Do (uczył się niej później również Jackie Chan). Sztuce tej przyświecała jego własna filozofia, którą zawarł w swoich słynnych słowach „Be water, my friend” („Bądź wodą, mój przyjacielu”). Ze względu na swój niezwykły talent do sztuk walki, jak i aktorski z instruktora kung fu coraz częściej występował w produkcjach filmowych, aż stał się jedną z bardziej znanych gwiazd Hollywood (zarówno jako aktor, jak i reżyser). To po raz pierwszy za jego sprawą kino akcji oparte na wschodnich sztukach walki zyskiwało coraz większą widownię. Najbardziej rozpoznawalne stały się filmy, gdzie tematyką przewodnią było właśnie kung fu i trend ten utrzymywał się aż do tragicznej śmierci Bruce’a Lee, który miał zaledwie 33 lata. Jej okoliczności nigdy nie zostały podane do wiadomości publicznej przez media, co doprowadziło do powstania licznych teorii spiskowych związanych z nieujawnieniem okoliczności odejścia tak znamienitej gwiazdy filmowej. Niektóre biografie podają, że problemy ze zdrowiem Lee zaczęły się już pod koniec występów na planie filmu „Wejście smoka” i miały związek z nadmierną potliwością.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Jackie Chan (właściwie Chan Kong-sang) był dzieckiem politycznych uchodźców Charlesa i Lee Lee Chan, którzy uciekli w trakcie trwania Chińskiej Wojny Domowej (1927-1949), gdyż ojciec był szpiegiem generała Dai Li. Od najmłodszych lat szkolony był w wieku sztukach walki, jak hapkido, karate, boks, judo, Taekwondo, Jeet Kun Do oraz wielu różnych formach kung fu: Wu Hai Pai, czyli „styl pięciu tygrysów”, Hou Quan – „styl małpy” (pod którą swoją drogą podkładał potem głos w filmach „Kung Fu Panda”), Tang Lang Pai, czyli „styl modlącej się modliszki” (pierwsze trzy style posiadają swoje reprezentacje w postaci trzech członków należących do Wielkiej Piątki), Taiji Quan, Bagua Pai, Ving Tsun Kuen, Chow Gar, Didang Quan, Choy Lee Fut, Huo Long Pai czyli „styl płonącego smoka” oraz Zui Quan - „pięść pijanego”. Ponadto kształcił się aktorsko od 8 roku życia w Chińskiej Akademii Dramatu. W 1972 roku po raz pierwszy nawiązał współpracę z Brucem Lee, gdzie podjął się pracy jako kaskader statysta chociażby w takich filmach, jak „Wściekła Pięść” (ang. „Fist of Fury”) i „Wejście Smoka” (ang. „Enter the Dragon”). Jackie Chan zagrał w kilkudziesięciu filmach, w których tematem przewodnim były sztuki walki. Po raz pierwszy w 1979 roku wyreżyserował film „Nieustraszona hiena”, w którym pokazał widzom po raz pierwszy różne style z kung fu, dzięki czemu stał się rozpoznawalny i w połączeniu z talentem komediowym jego kariera nabrała tempa.
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
„Kung Fu Panda” – Słów kilka o mnichach z Shaolin i pandach
Dodatkowa literatura dla zainteresowanych:

„Kung Fu Panda”:
1.https://kungfupanda.fandom.com/wiki/Kung_Fu_Panda
2.https://kungfupanda.fandom.com/wiki/Po
3.https://kungfupanda.fandom.com/wiki/Tai_Lung
4.https://kungfupanda.fandom.com/wiki/Shen
5.https://kungfupanda.fandom.com/wiki/Kai

Kung fu i mnisi z Shaolin:
6.https://www.britannica.com/sports/kung-fu
7.https://www.shaolinpolska.pl/styl-shaolin/historia-klasztoru-shaolin.html
8.https://ymaa.pl/artykuly/kung-fu/historia-klasztoru-shaolin/

Panda wielka:
9.https://books.google.pl/books?id=wj3JEAAAQBAJ&pg=PA85&lpg=PA85&dq=Why+are+pandas+so+bad+at+surviving&source=bl&ots=XPVQLuGuL7&sig=ACfU3U1MJZjkCnb7SOuvcMBVwbgONCN8qw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwj4hJLxk5qDAxWPQPEDHVYJC184HhDoAXoECAIQAw#v=onepage&q=Why%20are%20pandas%20so%20bad%20at%20surviving&f=false
10.https://www.todayifoundout.com/index.php/2013/11/why-giant-pandas-are-endangered/
11.https://www.discovermagazine.com/planet-earth/could-pandas-be-an-evolutionary-mistakeor-proof-of-an-intelligent-designer
12.https://www.openaccessgovernment.org/how-do-pandas-survive-solely-on-bamboo-thumb/139489/
13.https://ftloscience.com/how-giant-panda-evolved-vegetarian/
14.https://www.wwf.pl/dzien-pandy-wielkiej
15.https://bestofpanda.com/what-do-giant-pandas-need-to-survive/
16.https://www.pbs.org/wnet/nature/blog/pandas-wild-vs-captive-pandas/
17.https://bestofpanda.com/why-pandas-bad-surviving/
18.https://wwf.panda.org/discover/knowledge_hub/endangered_species/giant_panda/panda/kung_fu_panda_enemies_defences/
19.https://phys.org/news/2007-08-giant-panda-survive.html
20.https://www.theguardian.com/environment/2009/sep/23/panda-extinction-chris-packham
21.https://www.theguardian.com/science/2003/nov/20/thisweekssciencequestions1
22.https://www.nationalgeographic.com/magazine/article/giant-pandas-wild-animals-national-parks
23.https://businessinsider.com.pl/technologie/nauka/pandy-sa-najbardziej-przereklamowanymi-zwierzetami-na-swiecie/x1qfz1l
24.https://abcnews.go.com/GMA/wild-life-expert-pandas-die/story?id=8668627
25.https://www.exberliner.com/berlin/pandas-are-the-worst/
26.https://qz.com/1308730/modern-pandas-should-have-died-out-years-ago
27.https://www.nationalgeographic.com/animals/article/pandas-are-off-chinas-endangered-list-but-threats-persist
Lamparty śnieżne:
28.https://www.bioexpedition.com/hunting-patterns-of-snow-leopards/
29.https://www.ifaw.org/international/animals/snow-leopards
30.https://animalia.bio/pl/snow-leopard?taxonomy=2415
31.https://dinoanimals.pl/zwierzeta/irbis-pantera-sniezna/
32.https://zwierzca.fandom.com/pl/wiki/Irbis_%C5%9Bnie%C5%BCny
33.https://www.wwf.pl/aktualnosci/poznaj-tajemniczego-ducha-gor-6-ciekawostek-o-panterze-snieznej

Pawie:
34.https://zwierzakinadpotokiem.pl/pawie-ciekawostki/
35.https://zoosafari.com.pl/zwierzeta/paw-krolewski/

Jak zwyczajny:
36.https://www.ekologia.pl/zwierzeta/jak/
37.https://www.medianauka.pl/jak
38.https://pfhb.pl/aktualnosci/jaki-jest-jak
39.https://animalia.bio/pl/wild-yak

Jackie Chan i Bruce Lee:
40.https://www.fallingleaveskungfu.com/2023/06/bruce-lee-biography/
41.https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/50-lat-temu-zmarl-bruce-lee-amerykanski-aktor-i-mistrz-sztuk-walki
42.https://www.agsmovers.com/news/hong-kong-the-cradle-of-bruce-lees-kung-fu/
43.https://www.dw.com/en/bruce-lee-the-kung-fu-legends-legacy-lives-on/a-66176496
44.https://multimedia.scmp.com/culture/article/2155989/Bruce-Lee/
45.https://www.jackiechan.com/films/
46.https://polski-dubbing.fandom.com/wiki/Jackie_Chan
47.https://www.nkkf.org/blogs/who-is-jackie-chan-a-martial-arts-film-legend
48.https://stsport.pl/legendy-kung-fu-jackie-chan-i-bruce-lee/

Filmy dokumentalne o treningach w Shaolin:
49.https://www.youtube.com/watch?v=ON5E-10gQsU
50.https://www.youtube.com/watch?v=X19XCiUKdbQ
51.https://www.youtube.com/watch?v=N0ylNz9qLhM
Obrazek zwinięty kliknij aby rozwinąć ▼
0.34901595115662