Zoroastryzm jest systemem filozoficznym oraz jedną z najstarszych wyznawanych do dziś religii świata, która jako pierwsza stała się religią monoteistyczną. Powstała dzięki perskiemu kapłanowi Zaratustrze i wywarła znaczący wpływ na kształtowanie się judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. W jej mitologii można dopatrzyć się dziesiątek elementów, choćby stworzenie świata w siedem dni, koncepcja sądu ostatecznego, wędrówki dusz do piekła, czyśćca i nieba, nadejście mesjasza i wielu innych. Wiele z nich zostało powtórzone później w świętych księgach trzech wielkich religii monoteistycznych.

Zoroastryzm zwany też jako zaratustrianizm lub zaratusztrianizm powstał dzięki Zaratustrze, zaotarze, perskiemu kapłanowi, ofiarnikowi, śpiewakowi i prorokowi, w około 1000 roku p.n.e, w dzisiejszym północno-wschodnim Iranie. Religia ta wywodzi się z pierwotnych wierzeń ludów indoeuropejskich, których panteon został niejako uproszczony przez Zaratustrę i sprowadzony do kultu jednego najwyższego boga.

Według mitu, rodzice Zaratustry, Pouroshaspa i Dugdhova wypili eliksir zmieszany z mlekiem i przekazali jego energię swojemu synowi. Jak podaje Mircea Eliade:

Gdy jego matka otrzymała chwarenah Zaratusztry, ogarnięta była wielkim światłem. Przez trzy noce ściany domu wyglądały, jakby były z ognia. Substancja jego ciała została stworzona w niebie i spadła z deszczem, by być wchłonięta przez rośliny, które z kolei zostały zjedzone przez dwie należące do rodziny proroka jałówki. Tę właśnie substancję, rozpuszczoną w mleku zmieszanym z haomą wypili jego rodzice, kiedy połączyli się po raz pierwszy i poczęli Zaratusztrę. Sam Zaratusztra doznał ponoć objawienia podczas przygotowywania magicznego napoju.
aratustra według badaczy miał żyć pomiędzy XIII a połową VI wieku. p.n.e., przy czym większość przyjmuje, że żył on ok. 1000 r. p.n.e.. Był jednym z wielu kapłanów wiary staroirańskiej zwanej mazdaizmem od głównego boga występującego w panteonie tej religii o nazwie Mazda. Religia ta była typową religią politeistyczną podobną do np. wierzeń starożytnych Greków, wywodzącą się z tego samego aryjskiego rdzenia co hinduski braminizm.

Zgodnie z przekazem zawartym w Gatach plemię Zaratusztry zostało wybite na skutek wojen plemiennych, a on sam tułał się przez kilkanaście lat po stepach północnego Iranu, ucząc się od innych kapłanów i obserwując bezsensowne walki plemienne wyniszczające jego lud.
W wieku 30 lat spłynęło na niego objawienie. Zobaczył jaśniejącą istotę, która nazywała się sama Wohu Manah (Dobra Myśl). Istota ta zaprowadziła go przed oblicze boga, który przedstawiał się jako Ahura Mazda (Pan Dobra) i który w jednej chwili spuścił na Zaratusztrę objawienie wszystkich zasad nowej religii. Zaratusztra usiłował przekazać to objawienie swoim krajanom, jednak nie znalazł u nich posłuchania.

Wreszcie musiał zbiec do pobliskiej krainy – królestwa Chorezmu. Zdołał tam przekonać do swojej religii, króla Wisztaspę, który zaprowadził tę religię na swoim terytorium. Wywołało to gniew okolicznych władców, którzy zorganizowali rodzaj „karnej ekspedycji” na Chorezm. Ekspedycja ta zakończyła się fiaskiem, a król Wisztaspa w odwecie najechał wszystkie okoliczne państwa i utworzył duże królestwo na terenach obejmujących dzisiejszy Iran Północny, Turkmenistan i część Kirgistanu.

Obowiązującą religią w tym nowym państwie stał się zaratusztrianizm, a Zaratusztra stał się jej głównym kapłanem. Zaratusztra pojął za żonę córkę najważniejszego doradcy Wisztaspy – Dżamaspy, który stał się jego największym poplecznikiem i przyjacielem. Sam Zaratusztra stał się jedną z najbardziej wpływowych postaci w państwie Wisztaspy.

https://polskiedzieje.pl/bez-kategorii/zoroastryzm.html
https://historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com/2016/01/16/u-zrodel-religii-monoteistycznych-zoroastryzm/