Kielich Likurga
Kielich został wykonany w Aleksandrii przez rzymskich rzemieślników przy zastosowaniu procesu osadzenia bardzo drobnych cząsteczek złota i srebra w szkle. Prawdopodobnie pochodzi z IV wieku n.e. Jego czaszę zdobią sceny z życia mitycznego króla Tracji – Likurga, który zostaje złapany przez gąszcz winorośli. Była to kara za sprzeciwienie się wprowadzeniu kultu Dionizosa, greckiego boga wina.
Na pierwszy rzut oka kielich wygląda zwyczajnie, jednak szybko okazało się, że skrywa niezwykłą tajemnicę. W zależności od tego, pod jakim kątem padają na niego promienie słoneczne, zdobienia naczynia mienią się w różnych kolorach. Gdy są oświetlone od przodu, są czerwone. Natomiast przy świetle padającym od tyłu zmieniają barwę na zieloną.
Unikalne właściwości pucharu po raz pierwszy zostały zauważone w latach 50 XX wieku, kiedy naczynie trafiło do londyńskiego British Museum, gdzie jest po dziś dzień. Dopiero w 1990 roku dzięki obserwacji szkła pod mikroskopem, naukowcy domyślili się w jaki sposób dokonuje się zmiana kolorów. Podczas tego badania okazało się, że Rzymianie byli pionierami nanotechnologii.
Starożytni artyści, którzy wytworzyli kielich, zgnietli drobinki zwykłego szkła z cząsteczkami złota i srebra, tak że powstały granulki o średnicy jedynie 50 nanometrów. Z tak przygotowanej mieszaniny wytworzyli tzw. szkło dichroiczne, czyli takie, którego widziany kolor jest różny w zależności od kąta patrzenia i padania światła.
Ostatnie badania sugerują, że puchar może zmieniać kolory także w zależności od płynu jaki wlejemy do kielicha. Naukowcy nie mogli wlać płynu do cennego artefaktu dlatego wykorzystali plastikową płytkę o wielkości znaczka pocztowego, na której „wydrukowali” laserem miliardy maleńkich otworów i nanieśli na nie nanocząstki złota lub srebra.
W przypadku wody, oleju, roztworów cukrów, soli kolory łatwo dało się rozróżnić (np. jasno zielony dla wody i czerwony dla oleju). Oprócz tego, prototyp okazał się 100 razy bardziej czuły na zmienne poziomy soli w roztworach niż obecne komercyjne czujniki.
Dokładny proces produkcji stosowany przez rzymskich rzemieślników pozostaje niejasny i prawdopodobne nie był dobrze rozumiany i kontrolowany przez twórców. Obecnie używane szkło dichroiczne opracowali badacze z NASA w celu zastosowania go w lustrach satelitów.
Szkło dichroiczne znajduje zastosowanie przy produkcji laserów, okularów przeciwsłonecznych, oświetlenia, światłowodów, witraży oraz jako filtry w fotografii. Cechuje go odporność na czynniki atmosferyczne i ścieranie oraz nigdy nieblaknące kolory. Materiał ten jest więc doskonałym rozwiązaniem do zdobienia ścian, okien dachowych czy fontann
Na pierwszy rzut oka kielich wygląda zwyczajnie, jednak szybko okazało się, że skrywa niezwykłą tajemnicę. W zależności od tego, pod jakim kątem padają na niego promienie słoneczne, zdobienia naczynia mienią się w różnych kolorach. Gdy są oświetlone od przodu, są czerwone. Natomiast przy świetle padającym od tyłu zmieniają barwę na zieloną.
Unikalne właściwości pucharu po raz pierwszy zostały zauważone w latach 50 XX wieku, kiedy naczynie trafiło do londyńskiego British Museum, gdzie jest po dziś dzień. Dopiero w 1990 roku dzięki obserwacji szkła pod mikroskopem, naukowcy domyślili się w jaki sposób dokonuje się zmiana kolorów. Podczas tego badania okazało się, że Rzymianie byli pionierami nanotechnologii.
Starożytni artyści, którzy wytworzyli kielich, zgnietli drobinki zwykłego szkła z cząsteczkami złota i srebra, tak że powstały granulki o średnicy jedynie 50 nanometrów. Z tak przygotowanej mieszaniny wytworzyli tzw. szkło dichroiczne, czyli takie, którego widziany kolor jest różny w zależności od kąta patrzenia i padania światła.
Ostatnie badania sugerują, że puchar może zmieniać kolory także w zależności od płynu jaki wlejemy do kielicha. Naukowcy nie mogli wlać płynu do cennego artefaktu dlatego wykorzystali plastikową płytkę o wielkości znaczka pocztowego, na której „wydrukowali” laserem miliardy maleńkich otworów i nanieśli na nie nanocząstki złota lub srebra.
W przypadku wody, oleju, roztworów cukrów, soli kolory łatwo dało się rozróżnić (np. jasno zielony dla wody i czerwony dla oleju). Oprócz tego, prototyp okazał się 100 razy bardziej czuły na zmienne poziomy soli w roztworach niż obecne komercyjne czujniki.
Dokładny proces produkcji stosowany przez rzymskich rzemieślników pozostaje niejasny i prawdopodobne nie był dobrze rozumiany i kontrolowany przez twórców. Obecnie używane szkło dichroiczne opracowali badacze z NASA w celu zastosowania go w lustrach satelitów.
Szkło dichroiczne znajduje zastosowanie przy produkcji laserów, okularów przeciwsłonecznych, oświetlenia, światłowodów, witraży oraz jako filtry w fotografii. Cechuje go odporność na czynniki atmosferyczne i ścieranie oraz nigdy nieblaknące kolory. Materiał ten jest więc doskonałym rozwiązaniem do zdobienia ścian, okien dachowych czy fontann
