Wprowadzenie

Jak już wiecie z poprzedni części 28 lutego 1919 roku Sejm zdecydował o wprowadzeniu w Polsce w przyszłości złotego, a przyszłość zarysowała się z dniem 29 kwietnia 1924 roku, gdy polski złoty wszedł do obiegu. Nim jednak to nastąpiło trzeba było przygotować projekt monet.

I konkurs

Dnia 28 kwietnia 1923 roku w Kurjerze Polskim pojawiło się ogłoszenie o organizowanym konkursie na wzór monety polskiej. Nagrodą za miejsce pierwsze była kwota 4 000 000 marek polskich, drugie i trzecie miejsce to odpowiednio 3 000 000 i 2 000 000 marek.Czas składania prac obejmował do 30 maja 1923 roku do godziny 12.00 w biurze departamentu sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Był to stosunkowo krótki czas, co krytykował Dr Marian Gumowski ówczesny Dyrektor Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu, uznany numizmatyk i historyk. Dr Gumowski pisał:
"Niewątpliwie miesiąc zaledwie czasu pozostawiony artystom na przygotowanie projektów do konkursu to stanowczo za krótki okres.
…Rzecz jest za bardzo poważna, a powiedzmy od razu niesłychanie trudna, by ją w tak krótkim czasie można dostatecznie przemyśleć i zaprojektować."
I konkurs nie doprowadził do rozstrzygnięcia, a wzór polskiego złotego nie został wybrany.

II konkurs

II konkurs na monetę polską odbył się w formie zamkniętej. Ministerstwo Skarbu do udziału zaproszono najwybitniejszych polskich plastyków, medalierów i rzeźbiarzy. Przedmiotem zmagań artystycznych było wykonanie projektów drobnych monet o nominałach: 1, 2, 5, 10, 20 i 50 groszy oraz 1, 2 i 5 złotych.
W grupie wybranych znaleźli się:
1. Stanisław Kazimierz Wacław Ostrowski - rzeźbiarz
2. Profesor Wojciech Jastrzębowski - plastyk/grafik
3. Profesor Mieczysław Kotarbiński - artysta malarz/grafik
4. Mieczysław Lubelski - rzeźbiarz
5. Profesor Edward Wittig – rzeźbiarz/ wolnomularz - nie nadesłał prac
6. Profesor Konstanty Laszczka – rzeźbiarz/malarz/grafik - nie nadesłał prac
7. Karol Hukan – rzeźbiarz - odmówił udziału
8. Profesor Tadeusz Breyer - rzeźbiarz/medalier
9. Stanisław Sobczak Gąsienica "Johym" - rzeźbiarz/ceramik/malarz
W konkursie nagrodzono Wojciecha Jastrzębowskiego, którego projekty przyjęto na wzór monet groszowych oraz Tadeusza Breyera, którego kobieta z kłosami miała trafić na monety złotowe jednak jak donosi prasa z epoki na awersie znajduje się projekt Orła Białego wykonany przez Edmunda Bartłomiejczyka. Czyżby więc połączono dwa projekty? Sprawa budzi nadal wiele kontrowesji i dyskusje na jej temat w środowisku numizmatyznym są cały czas żywe.

W rozporządzeniu Prezydenta RP z dnia 14 kwietnia 1924 roku możemy wyczytać, iż marka polska od 1 lipca przestała być prawnym środkiem płatniczym w Rzeczpospolitej. Natomiast w rozporządeniu Ministra Skarbu z 26 maja 1924 roku o ustaleniu wzoru monety polskiej widnieją też wzory, które zostały wybrane w odrębnym konkursie, ale nie weszły do obiegu. Nie wybita została także 5złotówka zaprojektowana przez Profesora Breyera ze względu na zły odbiór monet, które bite były w Heaton Mint w Birningham (Wielka Brytania), Paryżu (Francja), Filadelfii (USA) (Temat jest bardzo obszerny i ciekawy, dlatego rozwinę go przy omawianiu konkretnych monet).

Po wyborze wzorów trzeba było przystąpić do ich wybicia (co już lekko zaspojlerowałem). Mennica Polska dopiero wstawała z kolan po okresie zaborów, więc projekty realizowano w mennicach poza granicami kraju.
Zapraszam do części 4 - menniczej, jak ją nazwę, która pojawi się wkrótce

Źródła:

Wikipedia:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82oty
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Breyer
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Jastrz%C4%99bowski_(artysta)
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Lubelski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_G%C4%85sienica_Sobczak
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_Laszczka
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_Hukan
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Kazimierz_Ostrowski
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Kotarbi%C5%84ski
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Wittig

Pozostałe:

Dziennik Ustaw RP
Monetyforum.pl
Onebid.pl
Katalog Monet II RP 1919-1939 - Janusz Parchimowicz
Własne