Wtedy Ruben przemówił do ojca tymi słowami: Będziesz mógł zabić obu moich synów,  jeśli ci go nie przyprowadzę! Oddaj go pod moją opiekę,  a ja zwrócę go tobie.
Ale Jakub odpowiedział: Nie pójdzie syn mój z wami! Brat jego bowiem już nie żyje i on jeden tylko mi pozostał. Jeśli go spotka jakie nieszczęście,  gdy pójdzie z wami,  sprawicie,  że moja siwizna zstąpi do Szeolu i to w wielkim żalu!
rozdział 43
W kraju panował ciężki głód.
A kiedy do ostatka spożyli zboże,  które sprowadzili z Egiptu,  rzekł do nich ojciec: Idźcie znów kupić dla nas trochę żywności.
Wtedy Juda powiedział mu: Ów władca surowo nam przykazał: Nie pokazujcie mi się na oczy,  jeśli brata waszego nie będzie z wami.
Jeżeli jesteś gotów posłać z nami naszego brata,  pojedziemy i kupimy ci żywności,
a jeżeli nie chcesz go posłać,  nie pojedziemy. Bo przecież ów władca powiedział nam: Nie pokazujcie mi się na oczy,  jeśli nie będzie brata waszego z wami.
Izrael rzekł: Czemu naraziliście mnie na niedolę mówiąc mu,  że macie jeszcze brata?
Odpowiedzieli: Ów władca wypytywał się dokładnie o nas i o naszą rodzinę. Pytał: Czy jeszcze żyje wasz ojciec? Czy macie jeszcze brata? Odpowiadaliśmy mu zatem na jego pytania. Czyż mogliśmy wiedzieć,  że powie: Sprowadźcie waszego brata?
Po czym rzekł Juda do ojca swego,  Izraela: Poślij ze mną tego chłopca,  a zaraz pojedziemy,  aby ratować życie,  abyśmy nie pomarli wraz z naszymi dziećmi.
Ja odpowiadam za niego; ode mnie będziesz żądał,  aby ci go oddać. Jeżeli nie przyprowadzę go do ciebie,  możesz mi nigdy nie darować mej winy.
Gdybyśmy nie zwlekali,  już wrócilibyśmy dwa razy!
Izrael rzekł do swych synów: Jeżeli tak być musi,  uczyńcie tak. Zabierzcie jednak w wasze wory to,  co w naszym kraju jest najcenniejszego,  i zanieście owemu człowiekowi w darze: nieco wonnej żywicy,  nieco miodu,  wonnych korzeni,  olejków,  owoców,  pistacji i migdałów.
I weźcie z sobą podwójną sumę pieniędzy,  abyście mogli oddać i te pieniądze,  które wam na powrót włożono do waszych torb,  być może,  przez pomyłkę.
Zabierzcie też waszego brata i ruszajcie w drogę powrotną do owego władcy.
A Bóg Wszechmocny niechaj sprawi,  aby ów człowiek zlitował się nad wami i puścił wolno waszego brata oraz Beniamina. Skoro mam zostać samotny,  to niech tak już będzie!
Zabrali oni dary,  dwukrotną sumę pieniędzy oraz Beniamina i ruszywszy w drogę,  przybyli do Egiptu. A gdy stanęli przed Józefem,
ten,  ujrzawszy wśród nich Beniamina,  dał polecenie przełożonemu swego domu: Zaprowadź tych ludzi do domu i każ zabić i przyrządzić jakąś sztukę bydła,  gdyż będą oni ze mną jedli dziś w południe.
Przełożony uczynił tak,  jak mu polecił Józef,  i zaprowadził ich do jego domu.
Oni zaś,  przejęci lękiem,  że Józef kazał ich zaprowadzić do swego domu,  mówili: Z powodu owych pieniędzy,  które poprzednim razem nam włożono do naszych torb,  kazał nas zaprowadzić do siebie. Teraz na nas napadnie,  przemocą uczyni nas swymi niewolnikami i [zabierze nam] nasze osły.
Gdy więc byli już u wejścia do domu Józefa,  zbliżyli się do przełożonego jego domu
i rzekli: Pozwól,  panie! Gdy po raz pierwszy przybyliśmy tu kupić zboża,
wracając,  po odwiązaniu naszych torb w gospodzie,  znaleźliśmy na wierzchu torby każdego pieniądze,  jak były odliczone. Przywieźliśmy je z sobą.
Mamy też i inne pieniądze,  aby kupić żywności. Nie wiemy,  kto nam włożył [tamte] pieniądze do naszych torb.
A on im powiedział: Bądźcie spokojni! Nie bójcie się! Bóg wasz,  Bóg ojca waszego dał wam ten skarb do waszych torb. Wasze pieniądze doszły do mnie! I przywiódł do nich Symeona.
Człowiek ów wprowadził ich do domu Józefa i kazał podać wody,  aby obmyli sobie nogi,  i dał obroku ich osłom.
Oni tymczasem przygotowali dary,  zanim nadszedł Józef w południe; dowiedzieli się bowiem,  że tu mieli zasiąść do stołu.

On zaś zapytawszy ich o zdrowie,  rzekł: Czy wasz sędziwy ojciec,  o którym mi mówiliście,  dobrze się miewa? Czy jeszcze żyje?
Odpowiedzieli: Sługa twój,  a nasz ojciec,  dobrze się miewa. Jeszcze żyje. I znów uklękli i oddali pokłon.
A gdy spojrzawszy,  dostrzegł Beniamina,  syna swej matki zapytał: Czy to ten wasz brat najmłodszy,  o którym mi mówiliście? I zaraz dodał: Oby cię Bóg darzył swą łaską,  synu mój!
I nagle urwał,  bo nagle ogarnęło go wielkie wzruszenie na widok brata,  że aż łzy nadbiegły mu do oczu. Odszedł więc do swego pokoju i tam się rozpłakał.
Potem zaś,  obmywszy twarz,  wyszedł i usiłując panować nad sobą dał rozkaz: Niech podadzą posiłek!
Podano więc jemu osobno,  jego braciom osobno i Egipcjanom - którzy z nim jadali - również osobno. Egipcjanie bowiem nie mogli jeść razem z Hebrajczykami,  gdyż byłoby to dla Egipcjan rzeczą wstrętną.
[Józef] posadził przed sobą braci od najstarszego do najmłodszego,  według ich wieku; oni zaś tym zdziwieni,  spoglądali jeden na drugiego.
Po czym polecił zanieść im ze swego stołu porcje; porcja dla Beniamina była pięciokrotnie większa. Oni zaś ucztując z nim rozweselili się pod wpływem wina.
rozdział 44
Tymczasem [Józef] dał takie polecenie przełożonemu swego domu: Napełnij torby tych ludzi żywnością,  ile tylko zdołają unieść,  i powkładaj pieniądze na wierzch do torby każdego.
Mój zaś puchar srebrny włożysz na wierzch torby najmłodszego oprócz pieniędzy za zboże. [Przełożony] uczynił tak,  jak mu Józef rozkazał.
O świcie wyprawiono ich wraz z ich osłami w drogę.
Zaledwie jednak wyszli z miasta i jeszcze nie uszli daleko,  Józef rzekł do przełożonego domu: Podąż co prędzej za nimi. A gdy ich dogonisz,  powiedz im: Czemu odpłaciliście złem za dobro?
Wszak <to wy skradliście srebrny puchar>,  ten,  z którego pija pan mój i z którego potrafi wróżyć. Źle postąpiliście,  dopuszczając się takiego czynu!
Gdy [ten] dogonił ich i powiedział im to,
rzekli: Jak możesz,  panie mój,  mówić takie rzeczy? Dalekie jest od sług twoich takie postępowanie!
Przecież pieniądze,  które znaleźliśmy na wierzchu naszych torb,  przynieśliśmy ci z Kanaanu. Jakże więc mielibyśmy dopuszczać się kradzieży złota lub srebra w domu twego pana?
U którego z twoich sług znajdzie się [ów puchar],  ten niechaj umrze; my zaś,  mój panie,  staniemy się twoimi niewolnikami!
A on rzekł: Istotnie,  powinno tak być,  jak mówicie. Jednakże ten,  u którego [puchar] się znajdzie,  zostanie niewolnikiem,  wy zaś będziecie wolni od winy.
Wtedy pospiesznie każdy z nich zdjął swoją torbę,  postawił na ziemię i otworzył ją.
On zaś zaczął przeszukiwać [torby],  począwszy od najstarszego,  a kończąc na najmłodszym; i w torbie Beniamina znalazł ów puchar.
Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła wrócili do miasta.
Gdy Juda oraz jego bracia przyszli do domu Józefa,  zastali go tam jeszcze i padli przed nim twarzą ku ziemi.
A Józef rzekł do nich: Jak mogliście się dopuścić takiego czynu? Czy nie wiedzieliście,  że taki człowiek jak ja potrafi wróżyć?
Juda odpowiedział: Cóż mamy rzec tobie,  panie mój? Cóż możemy powiedzieć na nasze usprawiedliwienie? Bóg znalazł winę w twoich sługach! Oddajemy się w niewolę tobie,  panie mój; zarówno my jak i ten,  u którego został znaleziony puchar.
Ale Józef rzekł: Jestem daleki od tego,  abym miał tak postąpić. Tylko ten,  u którego znaleziono puchar,  będzie moim niewolnikiem,  wy zaś możecie spokojnie odejść do waszego ojca.
Juda podszedłszy do niego,  rzekł: Pozwól,  panie mój,  aby twój sługa powiedział słowo wobec ciebie. I nie gniewaj się na twego sługę,  wszakżeś ty jak faraon!
Pytał mój pan swoje sługi: Czy macie ojca lub brata?
Odpowiedzieliśmy panu mojemu: Mamy starego ojca i jeszcze jednego,  najmłodszego brata,  zrodzonego przez niego już w starości. Brat tego najmłodszego nie żyje; został on więc jeden z tej samej matki i dlatego ojciec go pokochał.

Powiedzieliśmy panu mojemu: Nie może chłopiec opuścić ojca,  bo gdyby go opuścił,  ojciec by umarł.
Wtedy rzekłeś do swych sług: Jeśli nie przyjdzie z wami wasz najmłodszy brat,  nie pokazujcie mi się na oczy.
Gdy więc przyszliśmy do twego sługi,  ojca naszego,  powtórzyliśmy mu twe słowa,  panie.
Potem zaś powiedział nam ojciec: Idźcie znów,  aby zakupić dla nas żywności.
Odpowiedzieliśmy: Nie możemy iść. Pójdziemy tylko wtedy,  gdy z nami pójdzie nasz najmłodszy brat. Bo nie możemy pokazać się owemu mężowi,  jeśli nie będzie z nami naszego najmłodszego brata.
Wtedy powiedział nam twój sługa,  ojciec nasz: Wiecie,  że jedna z mych żon urodziła mi dwóch synów.
Jeden - wyszedł ode mnie i wtedy pomyślałem sobie,  że został rozszarpany,  gdyż więcej go już nie widziałem.
Jeżeli i tego drugiego zabierzecie ode mnie i spotka go jakieś nieszczęście,  moja siwizna zstąpi do Szeolu wśród niedoli.
Gdybym więc teraz przyszedł do sługi twego,  a mojego ojca,  i nie byłoby z nami chłopca tak przez niego umiłowanego,
to gdy zobaczy,  że go nie ma,  umrze. My zaś,  słudzy twoi,  będziemy przyczyną,  że siwizna naszego ojca zstąpi do Szeolu ze zgryzoty.
Ja,  sługa twój,  wziąłem na siebie odpowiedzialność za tego chłopca względem ojca mego,  mówiąc mu: Jeśli go nie przyprowadzę do ciebie,  może mi nigdy mój ojciec nie darować mojej winy.
Teraz więc niechaj ja,  sługa twój,  zostanę zamiast chłopca niewolnikiem pana mego,  on zaś niechaj pójdzie ze swymi braćmi.
Bo jakże mógłbym iść do mego ojca,  jeśliby nie było go ze mną? Nie chciałbym patrzeć na nieszczęście mego ojca,  które by go dotknęło!
rozdział 45
Józef nie mógł opanować swego wzruszenia i wobec wszystkich,  którzy tam byli,  zawołał: Niechaj wszyscy stąd wyjdą! Nikogo nie było z nim,  gdy Józef dał się poznać swym braciom.
Wybuchnąwszy głośnym płaczem,  tak że aż usłyszeli Egipcjanie oraz dworzanie faraona,
rzekł do swych braci: Ja jestem Józef! Czy ojciec mój jeszcze żyje? Ale bracia nie byli w stanie mu odpowiedzieć,  gdyż się go zlękli.
On zaś rzekł do nich: Zbliżcie się do mnie! A gdy oni się zbliżyli,  powtórzył: Ja jestem Józef,  brat wasz,  to ja jestem tym,  którego sprzedaliście do Egiptu.
Ale teraz nie smućcie się i nie wyrzucajcie sobie,  żeście mnie sprzedali. Bo dla waszego ocalenia od śmierci Bóg wysłał mnie tu przed wami.
Oto już dwa lata trwa głód w tym kraju,  a jeszcze zostało pięć lat,  podczas których nie będzie orki ani żniwa.
Bóg mnie wysłał przed wami,  aby wam zapewnić potomstwo na ziemi i abyście przeżyli dzięki wielkiemu wybawieniu.
Zatem nie wyście mnie tu posłali,  lecz Bóg,  który też uczynił mnie doradcą faraona,  panem całego jego domu i władcą całego Egiptu.
Idźcie przeto spiesznie do mego ojca i powiedzcie mu: Józef,  syn twój,  mówi: Uczynił mnie Bóg panem całego Egiptu. Przybywaj bezzwłocznie.
Osiądziesz w ziemi Goszen i będziesz blisko mnie,  ty sam wraz z twymi synami,  wnukami,  trzodami i całym twym dobytkiem.
Będę cię tu żywił,  bo jeszcze przez pięć lat będzie głód; i tak nie poniesiecie straty ty i twoja rodzina,  i dobytek twój.
Oto widzicie własnymi oczami i Beniamin,  brat wasz,  widzi,  że to ja przemawiam do was.
Opowiedzcie memu ojcu o mej wysokiej godności w Egipcie i o wszystkim,  coście widzieli. I nie zwlekając sprowadźcie tu mego ojca.
Po czym rzucił się Beniaminowi,  bratu swemu,  na szyję i rozpłakał się. Beniamin również płakał,  obejmując go za szyję.
I płakał Józef,  ściskając i całując swych braci. A potem bracia jego z nim rozmawiali.
Gdy zaś rozeszła się w pałacu faraona wieść: Bracia Józefa przybyli,  uradował się faraon i jego dworzanie.
I rzekł faraon do Józefa: Powiedz twym braciom: Uczyńcie tak: objuczcie wasze osły i natychmiast jedźcie do Kanaanu.

Ty zaś daj im polecenie: Uczyńcie tak: weźcie sobie z Egiptu wozy dla waszych dzieci i żon. Zabierzcie ojca waszego i przybywajcie.
Niech wam nie będzie żal zostawić sprzętów waszych,  gdyż wszelkie bogactwa Egiptu będą wasze.
I uczynili tak synowie Izraela. A Józef dał im z polecenia faraona wozy oraz zapasy na drogę.
Nadto każdemu z nich podarował szaty odświętne,  Beniaminowi zaś dał trzysta sztuk srebra i pięć szat odświętnych.
Swemu ojcu zaś posłał dziesięć osłów,  objuczonych najlepszymi płodami Egiptu,  oraz dziesięć oślic objuczonych zbożem,  chlebem i żywnością,  aby miał na drogę.
A wyprawiając braci swych w drogę,  rzekł do nich,  gdy już odchodzili: Bądźcie w drodze bez obawy!
Wyruszywszy z Egiptu,  przybyli do Kanaanu,  do swego ojca,  Jakuba.
I gdy mu oznajmili: Józef żyje! Jest on władcą całego Egiptu! - osłupiał i nie dowierzał im.
Lecz kiedy powtórzyli mu wszystko,  co Józef do nich mówił,  i kiedy zobaczył wozy,  który Józef przysłał,  aby go zabrać,  wstąpiło w niego życie.
Zawołał: Dość,  że jeszcze żyje syn mój,  Józef! Pójdę go zobaczyć,  zanim umrę!
rozdział 46
Izrael wyruszył w drogę z całym swym dobytkiem. A gdy przybył do Beer-Szeby,  złożył ofiarę Bogu ojca swego,  Izaaka.
Bóg zaś w widzeniu nocnym tak odezwał się do Izraela: Jakubie,  Jakubie! A gdy on odpowiedział: Oto jestem,
rzekł do niego: Jam jest Bóg,  Bóg ojca twego. Idź bez obawy do Egiptu,  gdyż uczynię cię tam wielkim narodem.
Ja pójdę tam z tobą i Ja stamtąd cię wyprowadzę,  a Józef zamknie ci oczy.
Potem Jakub wyruszył z Beer-Szeby. Synowie Izraela umieścili ojca swego,  Jakuba,  swe dzieci i żony na wozach,  które faraon przysłał dla przewiezienia ich.
Zabrali też swe trzody i swój dobytek,  który nabyli w Kanaanie. Tak przybył Jakub do Egiptu wraz z całym potomstwem:
wziął z sobą do Egiptu synów,  wnuków,  córki i wnuczki - całe swe potomstwo.
Oto imiona synów Izraela,  którzy przybyli do Egiptu,  Jakuba i jego synów. Syn pierworodny Jakuba,  Ruben,
oraz synowie Rubena: Henoch,  Pallu,  Chesron i Karmi.
Synowie Symeona: Jemuel,  Jamin,  Ohad,  Jakin,  Sochar i Szaul,  syn Kananejki.
Synowie Lewiego: Gerszon,  Kehat i Merari.
Synowie Judy: Er,  Onan,  Szela,  Peres i Zerach. - Ale Er i Onan umarli w Kanaanie. - Synami Peresa byli: Chesron i Chamul.
Synowie Issachara: Tola,  Puwwa,  Job i Szimron.
Synowie Zabulona: Sered,  Elon i Jachleel.
Są to potomkowie tych synów Jakuba,  których podobnie jak i córkę Dinę,  urodziła mu Lea w Paddan-Aram. Wszystkich tych osób,  synów,  jego córek,  było trzydzieści trzy.
Synowie Gada: Sifion,  Chaggi,  Szuni,  Esbon,  Eri,  Arodi i Areli.
Synowie Asera: Jimna,  Jiszwa,  Jiszwi,  Beria oraz ich siostra imieniem Serach; a synowie Berii: Cheber i Malkiel.
Są to potomkowie synów Zilpy,  którą dał Laban córce swej Lei,  a która ich urodziła Jakubowi - szesnaście osób.
Synowie Racheli,  żony Jakuba: Józef i Beniamin.
Józefowi urodzili się w Egipcie synowie,  których na świat wydała Asenat,  córka kapłana z On imieniem Poti Fera: Manasses i Efraim.
Synowie Beniamina: Bela,  Beker,  Aszbel,  Gera,  Naaman,  Echi,  Rosz,  Muppim,  Chuppim i Ard.-
Są to potomkowie synów Racheli,  którzy urodzili się Jakubowi. Wszystkich osób czternaście.
Syn Dana: Chuszim.
Synowie Neftalego: Jachseel,  Guni,  Jeser i Szillem.
Są to potomkowie synów Bilhy,  którą dał Laban Racheli,  swej córce,  a która urodziła ich Jakubowi. Wszystkich osób siedem.
Wszystkich,  którzy przybyli z Jakubem do Egiptu,  a którzy wyszli z jego bioder,  było ogółem,  oprócz żon synów Jakuba,  sześćdziesięciu sześciu.
Synów zaś Józefa,  którzy mu się urodzili w Egipcie,  było dwóch. Wszystkich zatem członków rodziny Jakuba,  którzy przybyli do Egiptu,  było siedemdziesięciu.
Wysłał on przed sobą do Józefa Judę,  aby ten mógł go wyprzedzić do Goszen przed ich przybyciem. A gdy przybyli do ziemi Goszen,

Wreszcie Izrael odezwał się do Józefa: Teraz mogę już umrzeć,  skoro zobaczyłem ciebie,  że jeszcze żyjesz!
A potem Józef rzekł do braci i do całej rodziny swego ojca: Pójdę zawiadomić faraona i powiem mu: Bracia moi i rodzina mego ojca przybyli do mnie z Kanaanu.
Są oni pasterzami trzód. A jako hodowcy trzód sprowadzili swe owce i woły oraz cały swój dobytek.
Kiedy zaś faraon was zawezwie i zapyta: Jaki jest wasz zawód,
odpowiecie: My słudzy twoi,  trudnimy się od dziecka hodowlą trzód,  zarówno my,  jak i nasi przodkowie. - I wtedy tylko będziecie mogli się osiedlić w Goszen,  bo obrzydzenie wzbudza w Egipcjanach każdy pasterz trzody.
rozdział 47
Józef wszedłszy do faraona oznajmił mu: Ojciec mój i moi bracia z trzodami,  bydłem i całym ich dobytkiem przybyli z ziemi Kanaan i są już w kraju Goszen.
Po czym Józef przedstawił faraonowi pięciu swych braci,  których zabrał z sobą.
Faraon zapytał jego braci: Jakie jest wasze zajęcie? Odpowiedzieli mu: Pasterzami trzód jesteśmy zarówno my,  słudzy twoi,  jak i nasi przodkowie.
I dalej mówili do faraona: Przybyliśmy,  aby się zatrzymać jako przychodnie w tym kraju,  gdyż brakuje paszy dla trzód twoich sług,  tak ciężki jest głód w ziemi Kanaan. Niechaj więc teraz zamieszkają słudzy twoi w Goszen!
Faraon rzekł do Józefa: Ojciec twój i twoi bracia przybyli do ciebie.
Cały kraj egipski stoi przed tobą otworem. W najbardziej żyznej jego części osiedl twego ojca i twych braci; niechaj więc zamieszkają w kraju Goszen. Jeśli zaś wiesz,  że są wśród nich ludzie dzielni,  uczyń ich zarządcami mojego żywego dobytku,  niech czuwają nad moimi trzodami.
Potem Józef przyprowadził swego ojca,  Jakuba,  i przedstawił go faraonowi. A gdy Jakub złożył faraonowi życzenia pomyślności,
faraon zapytał go: Ile lat życia sobie liczysz?
Jakub odpowiedział faraonowi: Liczba lat mojego pielgrzymowania - sto i trzydzieści. Niezbyt długie i smutne były lata mego życia; nie są one tak długie,  jak lata pielgrzymowania mych przodków.
Po czym Jakub,  życząc faraonowi pomyślności,  odszedł.
Józef osiedlił ojca i braci,  dając im posiadłość w najbardziej żyznej części Egiptu,  w ziemi Ramses,  jak mu polecił faraon.
I zaopatrywał ojca i braci,  i całą rodzinę swego ojca w żywność,  stosownie do liczby dzieci.
W całym kraju nie było żywności,  toteż nastał bardzo ciężki głód. Ziemie Egiptu i Kanaanu były wyczerpane skutkiem głodu.
Józef zaś gromadził wówczas wszystkie pieniądze,  jakie znajdowały się w Egipcie i Kanaanie,  za zboże,  które kupowano,  i pieniądze te oddawał do pałacu faraona.
W końcu wyczerpały się pieniądze mieszkańcom Egiptu i Kanaanu,  i wtedy wszyscy Egipcjanie przychodzili do Józefa,  prosząc go: Daj nam chleba. Czyż mamy umrzeć na twoich oczach? Nie mamy już bowiem pieniędzy.
A Józef mówił: Jeśli nie macie pieniędzy,  sprowadźcie wasz żywy dobytek,  a dam wam za niego zboże.
Sprowadzili więc swój żywy dobytek do Józefa i on dawał im żywność w zamian za konie,  za stada owiec i wołów oraz za osły. I tak w owym roku żywił ich w zamian za cały ich żywy dobytek.
A gdy ten rok upłynął,  przyszli w następnym i oznajmili mu: Nie mamy co ukrywać przed tobą,  panie mój,  że gdy już wyczerpały się nam pieniądze i gdy stada nasze są u ciebie,  nie pozostało nam nic,  co moglibyśmy dać tobie,  panie,  oprócz nas samych i naszej ziemi!
Dlaczego na twoich oczach mamy zginąć my i nasza ziemia? Kup więc nas i ziemię naszą za chleb; będziemy niewolnikami faraona,  a nasza ziemia jego własnością. Byleś nam dał ziarno do siewu,  a przetrwamy,  nie pomrzemy i ziemia nasza nie będzie leżała odłogiem.
Józef wykupił więc wszystkie grunty w Egipcie dla faraona; każdy bowiem Egipcjanin sprzedał swe pole,  gdyż głód był coraz większy. Tak więc ziemia stała się własnością faraona.
Ludność zaś od jednego do drugiego krańca Egiptu przeniósł do miast.

Potem Józef przemówił do ludności: Oto dzisiaj nabyłem was i waszą ziemię dla faraona. Macie tu ziarno,  obsiejcie ziemię.
A gdy nadejdą żniwa,  oddacie piątą część plonów faraonowi,  cztery zaś części zostawicie sobie na obsianie pola i na wyżywienie dla was,  dla waszych domowników i dla waszej dziatwy!
Odpowiedzieli: Zachowałeś nas przy życiu! Obyś nas darzył życzliwością,  panie nasz,  a my będziemy niewolnikami faraona!
Rozporządzenie,  które dał Józef w sprawie roli w Egipcie,  obowiązuje po dzień dzisiejszy: piątą część plonów należy oddawać faraonowi. Jedynie grunty kapłanów nie stały się własnością faraona.
Izrael zamieszkał w Egipcie,  w kraju Goszen. Wzięli go sobie na własność,  a że byli płodni,  bardzo się rozmnożyli.
Jakub,  przeżywszy w Egipcie siedemnaście lat,  doczekał się sto czterdziestego siódmego roku życia.
A gdy zbliżała się śmierć Izraela,  kazał wezwać swego syna Józefa i rzekł do niego: Jeśli darzysz mnie życzliwością,  połóż mi twą rękę pod biodro na dowód twojej wiernej miłości,  że nie pogrzebiesz mnie w Egipcie,
ale gdy zasnę z mymi przodkami,  wywieziesz mnie z Egiptu i pogrzebiesz w ich grobie. Odrzekł: Uczynię,  jak powiedziałeś.
Wtedy Izrael powiedział: Przysięgnij mi! A gdy przysiągł,  Izrael opadł na wezgłowie swego łoża.
rozdział 48
Kiedy po tych wydarzeniach doniesiono Józefowi: Ojciec twój zachorował,  zabrał on z sobą dwóch swych synów: Manassesa i Efraima.
Gdy powiedziano Jakubowi: Syn twój,  Józef,  przyszedł do ciebie,  Izrael,  z wysiłkiem usiadłszy na łożu,
rzekł do Józefa: Bóg Wszechmogący ukazał mi się w Luz,  w kraju Kanaan,  i błogosławiąc mi
powiedział do mnie: Ja uczynię cię płodnym i dam ci tak liczne potomstwo,  że rozrośniesz się w wielki naród. Daję też ten oto kraj przyszłemu potomstwu twemu na własność na zawsze.
A zatem dwaj twoi synowie,  którzy ci się urodzili w Egipcie,  zanim przybyłem do ciebie,  do Egiptu,  moimi są: Efraim i Manasses będą mi jak Ruben i Symeon.
Jednak to potomstwo,  które ci się urodzi po nich,  będzie twoim. Będzie się ono nazywało od imion swych braci,  mieszkając na swej dziedzicznej własności.
Ja bowiem,  gdy wracałem z Paddan-Aram,  utraciłem Rachelę w Kanaanie,  w drodze,  kiedy pozostawała mi jeszcze pewna przestrzeń,  aby dojść do Efrata,  i musiałem ją pochować tam,  w drodze do Efrata,  czyli Betlejem.
Izrael,  spostrzegłszy synów Józefa,  zapytał: Kim są ci?
Józef odpowiedział: To są właśnie moi synowie,  których Bóg dał mi tutaj. Wtedy Izrael rzekł: Przybliż ich do mnie,  a pobłogosławię ich.
Oczy bowiem Izraela stały się tak słabe wskutek starości,  że niedowidział. Gdy więc przybliżył ich do Izraela,  on ucałował ich i uścisnął,
a potem rzekł do Józefa: Nie sądziłem,  że jeszcze będę twoją twarz oglądał,  a oto Bóg pozwolił mi ujrzeć nawet twe potomstwo!
Józef,  odsunąwszy swych synów od kolan ojca swego,  oddał mu pokłon twarzą do ziemi.
Po czym,  mając obu synów - Efraima po prawej ręce,  czyli z lewej strony Izraela,  i Manassesa po lewej ręce,  czyli z prawej strony Izraela - przybliżył ich do ojca.
Ale Izrael,  wyciągnąwszy swoją prawą rękę,  położył ją na głowie Efraima,  mimo że ten był młodszy,  lewą zaś rękę - na głowie Manassesa. - Umyślnie tak położył swe ręce,  bo przecież Manasses był pierworodnym synem. -
I błogosławiąc Józefowi,  mówił: Bóg,  któremu wiernie służyli przodkowie moi,  Abraham i Izaak,  Bóg,  który troszczył się o mnie przez całe me życie aż do dnia dzisiejszego,
Anioł,  który mnie bronił od wszelkiego złego,  niechaj błogosławi tym oto chłopcom. Niechaj moje imię i imię przodków moich,  Abrahama i Izaaka,  w nich przetrwa; niechaj szeroko rozmnożą się na ziemi.
A gdy Józef zobaczył,  że jego ojciec położył swą prawicę na głowie Efraima,  wydało mu się to niewłaściwe. Ujął więc rękę ojca,  aby ją przenieść z głowy Efraima na głowę Manassesa,

Ale ojciec nie zgodził się i powiedział: Wiem,  synu mój,  wiem. I z niego też powstanie szczep,  który również będzie liczny. Jednak brat jego młodszy będzie większy od niego,  gdyż potomstwo jego obejmie wiele szczepów.
W dniu owym pobłogosławił ich tymi słowami: Twoim imieniem Izrael będzie sobie życzył błogosławieństwa mówiąc: Niechaj ci Bóg tak uczyni,  jak Efraimowi i Manassesowi! Tak to dał pierwszeństwo Efraimowi przed Manassesem.
A potem Izrael rzekł do Józefa: Ja niebawem umrę,  ale Bóg będzie czuwał nad wami i sprawi,  że wrócicie do kraju waszych przodków.
Ja zaś daję tobie o jedną wyżynę więcej niż braciom twym,  którą zdobyłem na Amorytach moim mieczem i łukiem.
rozdział 49
Jakub przywołał swoich synów mówiąc do nich: Zgromadźcie się,  a opowiem wam,  co was czeka w czasach późniejszych.
Zbierzcie się i słuchajcie,  synowie Jakuba,  słuchajcie Izraela,  ojca waszego!
Rubenie,  synu mój pierworodny,  tyś moją mocą i pierwszym płodem mojej męskiej siły,  górujący dumą i górujący siłą.
Kipiałeś jak woda: nie będziesz już górował,  bo wszedłeś do łoża twego ojca,  wchodząc zbezcześciłeś moje łoże!
Symeon i Lewi,  bracia,  narzędziami gwałtu były ich miecze.
Do ich zmowy się nie przyłączę,  z ich knowaniem nie złączę mej sławy,  gdyż w gniewie swym mordowali ludzi i w swej swawoli kaleczyli bydło.
Przeklęty ten ich gniew,  gdyż był gwałtowny,  i ich zawziętość,  gdyż była okrucieństwem! Rozproszę ich więc w Jakubie i rozdrobnię ich w Izraelu.
Judo,  ciebie sławić będą bracia twoi,  twoja bowiem ręka na karku twych wrogów! Synowie twego ojca będą ci oddawać pokłon!
Judo,  młody lwie,  na zdobyczy róść będziesz,  mój synu: jak lew czai się,  gotuje do skoku,  do lwicy podobny - któż się ośmieli go drażnić?
Nie zostanie odjęte berło od Judy ani laska pasterska spośród kolan jego,  aż przyjdzie ten,  do którego ono należy,  i zdobędzie posłuch u narodów!
Przywiąże on swego osiołka w winnicy i źrebię ośle u winnych latorośli. W winie prać będzie swą odzież,  i w krwi winogron - swą szatę.
Będą mu się iskrzyły oczy od wina,  a zęby będą białe od mleka.
Zabulon mieszkać będzie na wybrzeżu morza,  nad brzegiem morza,  dokąd zawijają okręty; kraniec jego - w Sydonie.
Issachar - osioł kościsty,  będzie się wylegiwał ufny w swe bezpieczeństwo.
Widzi on,  że dobry jest spoczynek,  a kraj uroczy; ale będzie musiał ugiąć swój grzbiet pod brzemieniem i stanie się niewolnikiem,  pędzonym do pracy.
Dan będzie sądził lud swój jako jeden ze szczepów izraelskich;
będzie on jak wąż na drodze,  jak żmija jadowita na ścieżce,  kąsająca pęciny konia,  z którego jeździec spada na wznak.
Wybawienia twego czekam,  o Panie!
Gad - zbójcy napadać go będą,  on zaś będzie napadał im na pięty.
Od Asera - tłuste pokarmy,  on będzie dostarczał przysmaków królowi.
Neftali - jak rozłożysty terebint,  dający miłe przepowiednie.
Józef - latorośl owocująca,  latorośl owocująca nad źródłem: gałązki pną się po murze.
A choć łucznicy będą go prześladować,  godzić w niego i czyhać na niego,
łuk jego pozostanie niezłamany,  i ręce jego - sprawne. Z rąk potężnego Boga Jakubowego,  od Pasterza i Opoki Izraela,
od Boga ojców twoich,  który cię będzie wspomagał,  od Wszechmocnego,  który ci będzie błogosławił - błogosławieństwa z niebios wysokich,  błogosławieństwa otchłani leżącej najniżej,  błogosławieństwa piersi i łona.
Błogosławieństwa ojca twego niech dłużej trwają niż błogosławieństwa mych przodków,  jak długo trwać będą pagórki odwieczne - niechaj spłyną na głowę Józefa,  na głowę tego,  który jest księciem wśród swoich braci!
Beniamin - wilk drapieżny,  co rano rozrywa zdobycz,  a wieczorem rozdziela łupy.
Wszyscy ci - to dwanaście szczepów izraelskich,  oraz to,  co do nich powiedział ich ojciec,  wygłaszając do każdego z nich stosowne błogosławieństwo,  gdy im błogosławił.

w pieczarze,  która jest na polu Makpela w pobliżu Mamre w kraju Kanaan,  którą kupił Abraham wraz z tym polem od Efrona Chetyty jako tytuł własności grobu.
Tam pochowano Abrahama i Sarę,  jego żonę,  tam pochowano Izaaka i jego żonę Rebekę; tam pochowałem Leę.
Pole to wraz z pieczarą zostało kupione od Chetytów.
Gdy Jakub wydał te polecenia swoim synom,  złożył swe nogi na łożu,  wyzionął ducha i został przyłączony do swoich przodków.
rozdział 50
Józef przypadł do twarzy swego ojca,  płakał nad nim i całował go.
A potem rozkazał swym domowym lekarzom,  aby zabalsamowali jego ojca. Ci zatem lekarze balsamowali Izraela.
Zabrało im to czterdzieści dni,  tyle bowiem czasu trwało balsamowanie. Mieszkańcy Egiptu opłakiwali Jakuba przez siedemdziesiąt dni.
Kiedy zaś skończył się okres żałoby po nim,  Józef zwrócił się do otoczenia faraona z następującą prośbą: Jeśli darzycie mnie życzliwością,  powiedzcie samemu faraonowi,
że mój ojciec zobowiązał mnie przysięgą do spełnienia takiego polecenia: Gdy umrę,  pochowasz mnie w moim grobie,  który sobie przygotowałem w kraju Kanaan. Niech mi więc teraz będzie wolno udać się tam,  abym mógł pochować mego ojca,  a potem wrócę.
Faraon odpowiedział: Idź i pochowaj twego ojca,  tak jak mu przysiągłeś.
I Józef wyruszył w drogę,  aby pochować ojca. A z nim poszło również wielu dworzan faraona,  starszych urzędników dworskich i wszyscy dostojnicy ziemi Egiptu;
nadto cała rodzina Józefa,  jego bracia oraz rodzina jego ojca. Tylko dziatwa oraz trzody i bydło zostały w Goszen.
Ciągnęli z nim również ludzie na wozach i na koniach,  tworząc bardzo liczny orszak.
A gdy przybyli do Goren-Haatad,  które leży po drugiej stronie Jordanu,  odprawili tam wielki i wspaniały obrzęd żałobny: Józef przez siedem dni obchodził żałobną uroczystość po swym ojcu.
Mieszkający tam Kananejczycy,  widząc tę uroczystość żałobną w Goren-Haatad,  mówili: Oto jak wielka jest żałoba Egipcjan! Dlatego nazwano tę miejscowość,  która leży po drugiej stronie Jordanu,  Abel Misraim.
Synowie Jakuba uczynili zatem tak,  jak im rozkazał ojciec:
przenieśli go do Kanaanu i pochowali w pieczarze na polu Makpela. Pole to kupił Abraham od Efrona Chetyty jako tytuł własności grobu. Leżało ono w pobliżu Mamre.
Józef po pogrzebie ojca wrócił do Egiptu wraz z braćmi i wszystkimi,  którzy z nim poszli,  aby pochować jego ojca.
Bracia Józefa zdając sobie sprawę z tego,  że ojciec ich nie żyje,  myśleli: Na pewno Józef będzie nas teraz prześladował i odpłaci nam za wszystkie krzywdy,  które mu wyrządziliśmy!
Toteż kazali powiedzieć Józefowi: Ojciec twój dał przed śmiercią takie polecenie:
Powiedzcie Józefowi tak: Racz przebaczyć braciom twym wykroczenie i winę ich,  wyrządzili ci bowiem krzywdę. Teraz przeto daruj łaskawie winę nam,  którzy czcimy Boga twojego ojca! Józef rozpłakał się,  gdy mu to powtórzono.
Wtedy bracia już sami poszli do Józefa i upadłszy przez nim rzekli: Jesteśmy twoimi niewolnikami.
Lecz Józef powiedział do nich: Nie bójcie się. Czyż ja jestem na miejscu Boga?
Wy niegdyś knuliście zło przeciwko mnie,  Bóg jednak zamierzył to jako dobro,  żeby sprawić to,  co jest dzisiaj,  że przeżył wielki naród.
Teraz więc nie bójcie się: będę żywił was i dzieci wasze. I tak ich pocieszał,  przemawiając do nich serdecznie.
Józef mieszkał w Egipcie wraz z rodziną swego ojca. Dożył on stu dziesięciu lat
i doczekał się prawnuków z Efraima. Również dzieci Makira,  syna Manassesa,  urodziły się na kolanach Józefa.
Wreszcie Józef rzekł do swych braci: Gdy ja umrę,  Bóg okaże wam swą łaskę i wyprowadzi was z tej ziemi do kraju,  który poprzysiągł dać Abrahamowi,  Izaakowi i Jakubowi.
Po czym zobowiązał synów Izraela przysięgą,  że spełnią takie polecenie: Gdy Bóg okaże wam tę wielką swoją łaskawość,  zabierzcie stąd moje kości.
Po czym Józef umarł,  mając sto dziesięć lat. Zabalsamowano go i złożono go do trumny w Egipcie.