Trędowaci rycerze
W czasach wypraw krzyżowych powstawało wiele chrześcijańskich zakonów rycerskich, a jednym z nich był Rycerski i Szpitalniczy Zakon Świętego Łazarza z Jerozolimy (łac. Ordo Militaris et Hospitalis Sancti Lazari Ierosolymitani), nazywano ich jako: lazaryci, łazarzyści, lazarianie. Zakon został założony w Ziemi Świętej podczas I wyprawy krzyżowej w 1098 przez Gérarda de Martigues, zwierzchnika wszystkich instytucji szpitalnych w Jerozolimie. Zakon powstał jako zakon szpitalny, swą nazwę wziął od biblijnego Łazarza, patrona trędowatych, i jemu dedykował większość swych szpitali i kościołów. Skupiali się przede wszystkim na opiece szpitalnej nad trędowatymi, jednak z czasem okazała się potrzebna ochrona szpitali przed niewiernymi i rabusiami, dlatego została utworzona milicja złożona z trędowatych rycerzy-pacjentów, u których choroba nie była jeszcze zbyt zaawansowana (później jednak zbrojne ramię zakonu tworzyli także zdrowi rycerze).
Joannici i bożogrobcy, a także templariusze uczyli lazarytów sztuki walki, przez militarną część przekształcono zakon szpitalny w zakon rycerski. Pierwsza wzmianka jako o zakonie militarnym pochodzi z 1154 r. Przez pierwsze lata zakon był częścią zakonu joannitów. Usamodzielnił się w 1120, gdy Boyand Roger, dotychczasowy rektor szpitala joannitów, po zachorowaniu na trąd został mianowany mistrzem świętego Łazarza. Następny wielki mistrz (wcześniej także zwierzchnik joannitów) Rajmund du Puy przyjął prosty, zielony krzyż jako znak i godło lazarytów. Krzyż stał się symbolem ich posłannictwa, poświęcenia dla Chrystusa, zieleń zaś stała się tradycyjnym kolorem ich posługi szpitalnej. Lazaryci byli w średniowieczu jedyną organizacją zajmującą się opieką nad trędowatymi.
Walczyli m.in. w bitwach pod Montgisard (1177), Hittinem (1187) czy Gazą (1244), podczas obrony Jerozolimy, Akki, zamków Khirbet el Zeita i Medjel el Djemeriayh. Utworzyli własną flotę, kontrolującą obszar między Akką a innymi chrześcijańskimi portami Morza Śródziemnego, gdzie mieli swoje instytucje. Uczestniczyli w krucjacie Ludwika IX Świętego przeciwko Egiptowi oraz w wyprawach do Syrii w 1250–1254. Po upadku Akki, ostatniej twierdzy w Królestwie Łacińskim, zakon przeniósł się na Cypr, by następnie powrócić do swojej głównej siedziby we francuskim Boigny. Wcześniej jednak lazaryci zdążyli założyć komandorie i szpitale w większości krajów Europy m.in. we Francji, Italii, Sycylii, Anglii, Szkocji, Irlandii, Szwajcarii, Austrii, Niemczech, Czechach, Dalmacji, na Węgrzech, Bałkanach, Półwyspie Iberyjskim, a także w Polsce. W połowie XV w. między innymi dzięki działalności lazarytów trąd stał się chorobą coraz rzadszą.
