Złoty w okresie I Rzeczpospolitej oraz w czasie zaborów

Złoty jako moneta pojawiła się po raz pierwszy w 1663 r. za sprawą Jana Kazimierza pod postacią tymfa bitego w lichej jakości srebrze (powodem było wyniszczenie gospodarki po wielu wojnach m.in ze Szwedami, Turkami, Kozakami, ale to temat na osobną dzidę). W XIV i XV w. Złotym nazywano złote dukaty zagraniczne z obiegiem w Polsce, jak i bite przez władców Polski. Początkowo wartość złotego obliczano na 14 groszy. Uchwałą sejmu z 1496 r. ustalono kurs złotego na 30 groszy. Z biegiem czasu kurs ten nie utrzymał się, a powodem był zmieniający się parytet srebra i złota. W tym okresie zmieniono jednostkę obrachunkową i była ona równa 30 groszy , określano ją jako złoty polski. Złoty dukat natomiast otrzymał nazwę czerwony złoty. W XVII w. 1 złoty czerwony przeliczany był na 4 do 6 złotych polskich. Reforma monetarna króla Stanisława Augusta ustaliła jednostką zasadniczą o kursie 1 złoty polski = 30 groszy. Stosunek ten utrzymał się przez czasy Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Mennica warszawska biła monety złotowe do 1841 r.

Okres po I Wojnie Światowej

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r. Na terenie II Rzeczypospolitej znajdowały się w obiegu: korona austriacka, marka niemiecka i marka polska (waluta Królestwa Polskiego zwane też kongresowym). Dekretem Naczelnika Państwa z 7 grudnia tego roku marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym w całym kraju (W styczniu 1920 Sejm RP ustanowił jako jedyną walutę państwa polskiego markę polską).

Ustawą z 28 lutego 1919 r. (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 20 poz. 230) Sejm zdecydował o wprowadzeniu w Polsce w przyszłości złotego zamiast lecha, który był walutą zaproponowaną przez Polską Krajową Kasę Pożyczkową w ustawie z 5 lutego 1919 r. (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 14 poz. 174). W ramach ciekawostki dodam, że poza lechem i złotym dyskutowano też nazwanie waluty jako „pol”, którego nazwa cieszyła się podobnym poparciem do lecha i złotego oraz mniej popularne „piast", „sarmat" lub „kościuszko". W tym okresie debatowano nad powołaniem nowego banku emisyjnego pod nazwą Bank Polski w miejsce PKKP, ale sprawę odłożono (w czasie tym niepokój budziło zagrożenie zza wschodniej granicy). Sytuację Skarbu Państwa pogarszała stopniowo coraz bardziej wojna z Bolszewikami, która wybuchła 14 lutego 1919 i zakończyła się 18 października 1920 (dekret pokojowy podpisano 18 marca 1921 roku). PKKP zmuszona była poprzez naciski rządu i przedsiębiorców luzować politykę kredytową. Dodatkowa emisja pieniądza doprowadziła do tego, iż marka polska zaczęła podlegać stopniowej inflacji. Między rokiem 1920-1923 dochodziło do częstych zmian w rządzie oraz do walki stronnictw, którego wynikiem było zabójstwo prezydenta Narutowicza. To wszystko spowodowało hiperinflację, wynikiem której była destabilizacja gospodarki. Okoliczności te doprowadziły do upadku rządu Witosa i powołania na premiera Władysława Grabskiego, który jednocześnie objął tekę Ministra Skarbu. Celem rządu była pełna reforma walutowa i stabilizacja gospodarki.

W styczniu 1924 r. rząd wydał rozporządzenie ustanawiające nową walutę – złotego i powołał jej emitenta – Bank Polski, który zastąpił zlikwidowaną Polską Krajową Kasę Pożyczkową i jako wyłączny emitent waluty państwowej z dniem 28 kwietnia 1924 roku. Przeprowadzono pełną wymianę marek polskich na złote, przy utrzymaniu w obiegu obu walut do końca czerwca 1924 r. (możliwość wymiany marek na złote zachowano do 31 maja 1925 r.). Stosunek wymiany marki polskiej na złotego Grabski ustanowił na 1 800 000:1.

Zapraszam do dyskusji w komentarzach, konstruktywną krytykę i sugestie. 
Mam nadzieję, że tym razem Admin nie usunie tej i kolejnych dzidek z serii "Historia złotego".
Więcej już wkrótce.